امیر ستاری - دانشیارگروه بهداشت مواد غذایی و بهداشت عمومی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان
شهرزاد عزیزی - استاد گروه پاتوبیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان
مریم مهرنژاد - دانشجوی دکترای عمومی دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرما ن

مصرف بی رویه ضد التهاب های غیر استروییدی در جمعیت های انسانی و دامی موجبات بروز عوارض ناخواسته این داروها در بافتهای بدن مصرف کنندگان به ویژه کلیه و کبد را فراهم آورده است. گام نخست در مقابله با ایجاد عوارض دارویی ارزیابی کم و کیف ضایعات ایجاد شده توسط این داروها در مدل های حیوانی زنده می باشد. مطالعات بالینی نشان داده عصاره سیاهدانه دارای اثرات درمانی مختلفی شامل گشادکنندگی برونش ها، ضد عفونی کننده، ضد باکتری، ضد دیابت، محافظ کبد، محافظت از گوارش، ضد التهاب، آنتی هیستامین، آنتی اکسیدانی است. در این مطالعه ماهی زبرا به علت شباهت های بالای ژنتیکی، فیزیولوژیکی و فارماکولوژیکی با انسان، جهت بررسی پتانسیل های درمانی مختلف، انتخاب گردید تا اثر محافظت بافتی سیاهدانه بر آسیب ناشی از مصرف ضد التهاب غیر استروئیدی ایبوپروفن بررسی شود. روش: حمام های دارویی با کمتر از دوز کشنده ۵۰ درصد ایبوپروفن ( ۳۰ میلی گرم در لیتر) تهیه و ماهیان زبرا در مواجهه با این حمام ها قرار داده شدند. ماهیان مذبور در دو گروه تقسیم و در یک گروه تغذیه با پلت بدون روغن سیاه دانه و در گروه دیگر تغذیه با پلت مخلوط با ۵٪ روغن سیاهدانه صورت گرفت. در طی دو هفته مدت آزمایش، تلفات طی دوره و در انتها تمامی ماهی ها در فرمالین ۱۰٪ قرار داده شدند. سپس از کل بدن ماهی مقطع بافتی تهیه، با هماتوکسیلین - ائوزین رنگ آمیزی و با میکروسکوپ نوری بررسی شدند. نتایج: روغن سیاهدانه اثر محافظت بافتی خود را در کبد ماهیان تیمار شده با ایبوپروفن به صورت کاهش شدت نکروز و شدت آسیب هپاتوسیت ها نشان داد.

ایبوپروفن، سیاهدانه، آسیب بافتی، ماهی زبرا