حسین محمدیان - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری
حجت الله فسنقری - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری
مهدی خرمی - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری

سبک شناسی لایه ای یکی از شیوه های بررسی آثار ادبی است که متن را به پنج لایه آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک تقسیم می کند، سپس شاخصه های برجسته و ویژگی های موثر در پیدایی سبک فردی در هر یک از لایه های یادشده را بررسی می نماید. یکی از متون ادبی که گنجینه ای سرشار از معارف الهی است ولی مهجور واقع شده، صحیفه صادقیه است که سبکی ادبی و کلامی شیوا و بلیغ دارد. این مقاله می کوشد با تکیه بر روش توصیف و تحلیل زبانی محتوایی، جنبه موسیقایی و برجسته ترین ویژگی های آوایی صحیفه صادقیه مانند تکرار (حروف، واژه و جمله یا عبارت)، سجع، جناس، تضاد و مراعات النظیر و نقش و تاثیر آواها در رساندن پیام به مخاطب را بررسی کند. ایدئولوژی و نگرش امام صادق (ع)، همچون چتری بر جنبه های مختلف سبک ایشان سایه افکنده به طوری که موسیقی و آوای کلامشان نیز تحت تاثیر آن ایجاد شده است. موسیقی و آوای موجود در صحیفه صادقیه، متناسب با غرض و معنای هر دعاست. امام (ع) با استفاده از شکل و معنای واژگان یعنی برونه و درونه زبان، موسیقی درونی و معنوی (فکری) زیبا و متنوعی را آفریده اند. ایشان با تکیه بر ویژگی های صوتی حروف، بهره گیری از تکرار حروف و همچنین با استفاده از عناصر موسیقی آفرین و سبک ساز همچون تکرار، سجع، جناس، تضاد و مراعات النظیر و... در صحیفه صادقیه علاوه بر ایجاد آهنگی دل نشین، معانی و مفاهیم موردنظر خود را به بهترین شکل به مخاطب انتقال داده اند.

صحیفه صادقیه, سبک شناسی, لایه آوایی, لایه ایدئولوژیک, موسیقی درونی, موسیقی معنوی