حسین صمصامی - استادیار دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی
محمد اخباری - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه عدالت

هدف مقاله حاضر ارزیابی نظری و تجربی دو رویکرد معطوف به فرایند خلق پول یعنی درون زایی و برون زایی خلق پول است. پس از بررسی ادبیات موضوع، به منظور ارزیابی رابطه علیت بین سه متغیر پولی (پایه پولی، تسهیلات بانکی و سپرده های بانکی)، مدل های VAR و VECM به همراه مدل کوتاه مدت تودا و یاماموتو[۱](۱۹۹۵) با استفاده از داده های ماهانه طی دوره ۱۳۷۹ تا مرداد  ۱۳۹۸ برای اقتصاد ایران برآورد می شوند. نتایج برآوردها حاکی از تایید درون زایی پول در اقتصاد ایران است. به طور خاص نشان داده می شود که در بلندمدت تسهیلات بانکی عامل تعیین کننده تحولات پایه پولی است و نه بالعکس و در کوتاه مدت رابطه بین این دو متغیر دوطرفه می باشد. با توجه به یافته های مقاله حاضر ضروری است سیاست گذار پولی و نهاد ناظر بر فعالیت های بانکی به واسطه توانایی بانک ها در خلق اعتبار، نقش بسیار فعالی در نظارت بر نحوه خلق و مصرف منابع پولی بانک ها داشته باشند و برای این منظور لازم است بازنگری در استقلال بانک ها در مصرف منابع مالی صورت گیرد.

درون زایی پول, سپرده های بانکی, تسهیلات بانکی