علی مهدیلو
محسن رضایی

تحریم های اقتصادی با ایجاد فضای نابسامانی و آشفتگی در اقتصاد، موجب رشد قیمت ها و بدنبال آن نارضایتی عمومی می گردند. از طرف دیگر اثرگذاری تحریم ها به ساختار اقتصادی کشور هدف نیز وابسته است، به طوریکه هرچقدر شرایط اقتصادی کشور هدف نامطلوب باشد، اثرگذاری تحریم ها بیشتر می شود. از این رو هدف تحقیق حاضر، مطالعه اثرات تحریم ها بر سطح قیمت ها و شناسایی عوامل موثر بر شدت اثرگذاری تحریم ها در اقتصاد ایران می باشد. برای این منظور از داده های سری زمانی شاخص قیمت مصرف کننده، تولید ناخالص داخلی بدون نفت، ارزش کالاهای وارداتی، حجم نقدینگی، نرخ ارز بازار غیررسمی طی سال های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۶ استفاده شده است. به منظور برآورد آثار تحریم، در گام اول شاخصی تحت عنوان شاخص مخاطرات تحریم با استفاده از روش AHP فازی استخراج میشود که این شاخص بر اساس نظرخواهی از خبرگان بدست میآید. سپس در گام دوم اثر شاخص مخاطرات تحریم بر سطح قیمتها با استفاده از روش پارامتر متغیر در طول زمان که قابلیت زیادی در لحاظ کردن تغییرات ساختاری سری های زمانی دارد، برآورد میشود. یافته های تجربی تحقیق حاکی از این است که تحریمها تا سال ۱۳۶۶ اثر معنیداری بر سطح قیمتها نداشتهاند، اما در طی سالهای گذشته اعمال تحریم موجب افزایش سطح قیمتها شدهاست. از طرفی شرایط نامطلوب نیز موجب تشدید آثار تحریم بر سطح قیمتها میشود، بهطوری که در سالهای اخیر که شدیدترین تحریمها بر علیه اقتصاد ایران اعمال شدهاست، کسری بودجه زیاد، وابستگی بیش از حد به درآمدهای نفتی، نسبت بالای بدهی بخش خصوصی و تورم بالا موجب میشود تا اثرگذاری تحریمها بر سطح قیمتها به ترتیب ۱۰۶، ۹۳ ،۶۰ و ۳۱ درصد افزایش می یابد.

تحریم های اقتصادی, تاب آوری اقتصادی, اقتصاد مقاومتی, رهیافت پارامتر متغیر در زمان