سارا رضایی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان
سیدمحمدرضا ابن الرسول - استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان
عادل رفیعی - استادیار گروه زبان شناسی دانشگاه اصفهان

فعل مرکب از پیوند یک فعل با یک اسم یا صفت یا بن فعل و یا جزء دیگری پدید می آید. این نوع فعل در برخی زبان ها ازجمله زبان فارسی وجود دارد ولی چنین گونه ای در دستور زبان عربی تاکنون شناسایی نشده است. این در حالی است که درباره برخی از کاربردهای ترکیبی فعل در زبان عربی اختلاف نظر وجود دارد و هر یک به نوبه خود قابل بررسی و نقد است. نگارندگان در این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی نخست به تعریف و ویژگی های فعل مرکب در زبان فارسی پرداخته؛ سپس فعل را در زبان عربی در ترکیب با اجزای دیگر جمله بررسی کرده اند و درنهایت ضمن آوردن نمونه هایی، فرضیه وجود فعل مرکب را در زبان عربی ارائه کرده اند. بر اساس این فرضیه در نمونه هایی مانند «کان یذهب المعلمون» که فعل مضارع مفرد بلافاصله پس از فعل ناقصه مفرد آمده و فاعل آن اسمی مثنی یا جمع است، می توان «کان یذهب» را یک واحد فعل ترکیبی (فعل مرکب) تلقی کرد که یک فاعل (المعلمون) دارد.

فعل مرکب, دستور زبان عربی, دستور زبان فارسی, زبان شناسی مقابله ای