فرهنگ سرشکی - گروه استخراج معدن، دانشکده معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود
حدیث مرادی - گروه استخراج معدن، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، شهر شاهرود، استان سمنان، ایران
محمد عطایی - گروه استخراج معدن، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود
محسن نظری - دانشکده مهندسی مکانیک و مکاترونیک، دانشگاه صنعتی شاهرود

در معادن زغال­ سنگ، انفجار مخلوط گرد زغال و گاز متان در سال­ های اخیر باعث اثرات فاجعه ­باری شده است. اشتعال ­پذیری و فعالیت­ های شیمیایی گردوغبار مربوط به اندازه ذرات است. لذا، مکانیسم انفجار گردوغبار زغال ­سنگ به ­طور گسترده­ای توسط اندازه ذرات زغال­ سنگ کنترل می ­شود. در این مقاله، اثر اندازه ذرات گردوغبار زغال­ سنگ بر روی شدت انفجار گردوغبار زغال­سنگ با استفاده از آزمون انفجار در محفظه ۲ لیتری مورد بررسی قرار گرفت. نمونه­ های زغال­ سنگ مورد آزمایش از سه معدن از منطقه زغالی مهم کشور (البرز شرقی، البرز مرکزی و طبس) جمع­ آوری شده و به­ صورت گرد زغال در هشت مقیاس مختلف (۱۴۹، ۱۲۵، ۱۰۵، ۷۴، ۶۳، ۵۳، ۴۴ و ۳۷ میکرون) آماده­ سازی شده است. نتایج آنالیز سرندی نشان می­دهد که تقریبا تمام نمونه گرد زغال­های انتخاب­ شده حداقل غلظت مطلوب انفجار (۲۵۰ گرم بر متر مکعب) را دارند. شدت انفجار هر نمونه با اندازه­ گیری حداکثر فشار، حداکثر میزان افزایش فشار و شاخص انفجار طی آزمایش­ های متعددی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحلیل، تمامی آزمایش­ ها در فشار ۱/۵ بار و دمای اولیه ۲۵ درجه سانتی­ گراد انجام شد. طبق نتایج به­ دست ­آمده، ذرات گرد زغال با ابعاد ۴۴ و ۳۷ میکرون نسبت­به سایر ابعاد شاخص انفجاری بالاتری دارند. بنابراین، پارامترهای حداکثر فشار انفجار و حداکثر نرخ افزایش فشار با کاهش اندازه و پراکندگی ذرات، روند افزایشی را در شدت انفجار نشان می­ دهد. حضور ذرات ریز باعث افزایش سطح موثر و در نتیجه باعث افزایش سرعت انفجار و نرخ ناپایداری می ­شود که موجب شتاب فرایند انفجار گرد زغال می ­شود. بنابراین، طبق نتایج به ­دست ­آمده، در فرایند بررسی انفجار گرد زغال، علاوه ­بر غلظت گرد زغال، اندازه ذرات نیز بایستی درنظر گرفته شود. نتایج به­ دست ­آمده در این مکانیسم نه­ تنها در تحقیق و پیشرفت دانش فرایند انفجار گرد زغال مفید است، بلکه  در انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از انفجار گرد زغال­ سنگ در معادن زغال­ سنگ نیز موثر است.  

گردوغبار زغال سنگ, محفظه احتراق, شاخص انفجار, توزیع اندازه ذرات, پارامترهای انفجاری