اسماعیل امیری - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
حسین فخاری - دانشیار، گروه حسابداری، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

هدف: در پژوهش حاضر، ضمن بررسی جامع شاخص های اندازه گیری خرید اظهارنظر حسابرس، از طریق روش شناسی شاخص ترکیبی (آماری و ریاضی)، شاخص ترکیبی جدیدی برای سنجش خرید اظهارنظر معرفی شده است. روش: با استفاده از روش آماری تحلیل ممیزی خطی استاندارد، وزن معیارهای شاخص ترکیبی به دست آمد، به این صورت که پس از جمع آوری اطلاعات مالی و حسابرسی شده سال ۱۳۹۶ مربوط به ۱۴۸ شرکت بورسی، در دو گروه برابر (۷۴ شرکت دارای خرید اظهارنظر حسابرس و ۷۴ شرکت بدون خرید اظهارنظر حسابرس)، تبیین شاخص بر اساس آن انجام گرفت. سپس، به منظور تحلیل حساسیت نتایج، اطلاعات سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ شرکت هایی که به خرید اظهارنظر اقدام کرده بودند، به طور مقطعی بررسی شدند. یافته ها: شاخص ترکیبی خرید اظهارنظر، ترکیبی از شاخص های انفرادی مختلف خرید اظهارنظر حسابرس است و به دلیل در نظرگرفتن ابعاد بیشتر، جامع تر است. همچنین، برای آزمون‎ معناداری شاخص، از آزمون نسبت موفقیت ها استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخص معرفی شده، قابلیت اتکای زیادی دارد و می تواند با دقت چشمگیری، شرکت ها را به دو گروه خرید اظهارنظر حسابرس و بدون خرید اظهارنظر حسابرس طبقه بندی ‎کند. نتیجه گیری: به طور کلی می توان گفت که چون شاخص ترکیبی پیشنهادشده، ابعاد بیشتری را دربرمی گیرد، خرید اظهارنظر حسابرس را بهتر تبیین می کند. به علاوه، در شاخص ترکیبی پیشنهادی، معیار یا شاخص تغییر شریک موسسه حسابرسی بیشترین ضریب را به دست آورد. این موضوع نشان می دهد که تغییر شریک موسسه حسابرسی، هزینه کمتری را تحمیل کرده و کمتر در معرض دید قرار می گیرد. از طرفی، معیار تغییر موسسه حسابرسی، کمترین ضریب را در شاخص ترکیبی کسب کرد. این نتیجه نیز نشان می دهد که تغییر موسسه حسابرسی، به معنای دستیابی صاحب کار به اظهارنظر مطلوب حسابرس نیست. این یافته ها، در خصوص تبیین و تشخیص وجود خرید اظهارنظر حسابرس، اطلاعات مفیدی را در اختیار سرمایه گذاران و سیاست گذاران قرار می دهد.

خرید اظهارنظر حسابرس, تئوری نمایندگی, فن تحلیل ممیزی, شاخص ترکیبی