مهدی نجف زاده - دکترای علوم سیاسی

اغلب کسانی که در دهه هفتاد میلادی دوره گذار از نوجوانی به جوانی را سپری کرده اند، هنگام در میان گذاشتن تجربیات خود با دیگران به این نکته اشاره می کنند که در این دوره شاهد بوده اند دنیا به «یکباره» تغییر یافته است. بخش عمده ای از این تغییر سترگ به واسطه ابزارهای جدیدی است که در زندگی انسان کاربرد یافته است.رابطه میان ابزارهای جدید ارتباطی و انسان به حدی است که به گفته «ویزر» زندگی امروز انسان ها را نمی توان بدون این ابزار مجسم کرد. عرصه زیادی از فعالیت های روزانه ما، متاثر از ابزارهای دیجیتالی است که به طور عمده، طی سه دهه گذشته شکل گرفته اند.ما در عرصه فعالیت های خصوصی یا اجتماعی خود با وسایلی سروکار داریم که حتی تصور نبودن آنها در ادامه زندگی ممکن نیست. از بارکد درج شده بر پشت یک جعبه مداد رنگی تا گوش دادن به یک موسیقی در آی پاد۲؛ از گفتگو در یک فضای مجازی تا دریافت پول از بانک و از تماشای یک تصویر دیجیتالی از دایناسور در سینما تا جستجوی یک خبر در گوگل.تغییرات فناورانه، تنها حوزه ابزارهای زندگی مدرن را دربر نمی گیرد بلکه فراتر از آن، فهم ما را نسبت به دنیای پیرامون دستخوش تغییر و تحول می کند. همان گونه که مک لوهان۳ می گوید «رسانه ها نتایج سیاسی، اجتماعی، فردی، زیبایی شناختی، روان شناختی و اخلاقی بی شماری در زندگی ما به بار آورده اند و هیچ کجا از زندگی ما را دست نخورده، بی تغییر و بی تاثیر باقی نگذاشته اند.»چنین درکی از تاثیرات شگرف رسانه های جدید بر زندگی مدرن مستلزم آن است که از منظری آنتولوژیک۴ و اپیستمولوژیک۵، یک بار دیگر رابطه میان انسان و رسانه تعریف شود. آنچه ما با رسانه های جدید انجام می دهیم و آنچه رسانه های جدید با ما انجام می دهند نقطه شروع بسیاری از مباحث دانشگاهی است که در غرب جریان دارد. موضوع اصلی در این مباحث، ماهیت درگذرنده و متحول رسانه های جدید نیست بلکه بیشتر این پرسش است که این رسانه ها، انسان را به کدام سو می برند آیا آن گونه که چپ گرایان افراطی می گویند، انسان وارد دنیای بی هدف متلون و هزارتو شده و خودآگاهی خود را از دست داده است؛ یا برعکس آن گونه که راست گرایان قائل به نظریه های جهانی شدن می گویند، رسانه ها افق های جدیدی را می گشایند تا شاید انسان آزادی و رفاه بیشتری را در قرن جدید تجربه کند.کتاب فرهنگ های دیجیتالی، که مجموعه مقالاتی از نویسندگان متخصص در حوزه رسانه های دیجیتال است، راهی میانه را برگزیده و با درک این نکته که رسانه جدید، فهمی جدید از دنیا را طلب می کند، با کاوش در تاثیرات متقابل این دو، تصویری نو از آنچه به نام «فرهنگ دیجیتال» نامیده شده، پدید آورده است.در این نوشتار، نخست محتوای اصلی کتاب معرفی می شود و سپس با نگاهی انتقادی، برخی از مهم ترین یافته های پژوهشی نویسندگان اثر از منظر مباحث دانشگاهی به چالش کشیده خواهد شد.  

«فرهنگ های دیجیتالی: فهم رسانه های جدید »