ناصر نیکخو - استادیار جامعه المصطفی العالمیه
محمد رفیق - کارشناسی ارشد جامعه المصطفی العالمیه

بیع سلف یکی از عقود شرعی است که اگر شرایط عمومی معاملات و شرایط خصوصی خود از جمله پرداخت تمام ثمن در مجلس عقد, را داشته باشد, صحیح و واجب الوفاست. احتمال می رود که بیع سلف, انواع و اقسام مصادیق مستحدث و جدید از جمله ۱- قرارداد پیش فروش خانه ۲- قرارداد سفارش ساخت ۳- قرارداد پیش فروش محصولات کارخانه ۴- قرارداد سفارش خرید که با گذشت زمان, ترقی تکنولوژی و ارتباطات بشر با یک دیگر در جوامع آنها وجود یافتند, داشته باشد. علاوه بر عقد استصناع در بقیه این نوع قراردادها معمولا کالای مورد نظر برای معامله در هنگام انعقاد قراردادها آماده نیست, به احتمال زیاد برگشت این نوع سه قرارداد به سوی سفارش ساخت بوده و مورد نزاع فقهای امامیه می باشد. از آنجا که در تمام این چهار نوع معاملات و قراردادها معمولا عوض مبیع به صورت نقد در مجلس عقد پرداخت نمی شود, نمی توان آنها تحت عنوان بیع سلف منعقد شده و از مصادیق آن باشند. بنابراین اکثر فقهای معاصر امامیه به صدد حل این مشکل بزرگ و جدایی ناپذیر بشری, بر آمده و آنها را تحت عنوان عقد های مختلف و لازم الوفاء همچون عقد مستقل, اجاره, صلح و . . و یا غیر لازم الوفاء همچون جعاله و تعهد غیر جزمی (قرارداد صوری) در آورده و صحیح و لازم الوفاء و یا صحیح و غیر لازم الوفاء به حساب می آورند و ظاهرا جز چند تن از فقهای قدیم امامیه همچنون شیخ طوسی که دیدگاه آنان هم قابل تاویل است, هیچ کس از امامیه به بطلان این نوع قرارداها قایل نیست.

مصداق, بیع, بیع سلف و مستحدثه