علی نقی امیری - استاد، گروه مدیریت دولتی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

شکی نیست انسان نیازهای مختلف دارد و برای رفع نیازهای خود در تکاپوست، اما درباره اینکه انسان چه نیازهایی دارد یا باید داشته باشد و برای رفع آن ها، کدام را و با چه معیاری ارضا کند، و نیز رابطه نیاز و رفتار او چگونه است، توافق کلی وجود ندارد. هر یک از اندیشمندان روان شناسی، مدیریت و سایر علوم انسانی، از زاویه ای خاص به این مهم پرداخته اند. در این میان، اندیشمندان اسلامی هم، نظریه های گوناگونی را در راستای تبیین نیازها و تاثیر آن بر رفتار مطرح کرده اند. تحقیق حاضر بر آن است تا با کاوش در منابع مدیریتی و اسلامی، به پرسش های یادشده پاسخ دهد و در این راستا نظریه انگیزش و رفتار را بررسی کند. این پژوهش، مبتنی بر تحلیل محتوا و متن پژوهی است و در فرایند تحقیق، ضمن دسته بندی خاصی از رویکردهای مختلف از دیدگاه اندیشمندان اسلامی، فرایند رفتار مبتنی بر اختیار تبیین می شود که براساس آن، اختیار با حاکمیت یک نیاز محوری، حرکت انسان در دو طیف «قرب و بعد» را رقم می زند.

ابعاد وجودی, اختیار, انگیزه, رفتار, عوامل بیرونی, عوامل درونی, نیاز