علی جلوانی اصفهانی - کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانش پژوهان
علی صفائیانپور - کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانش پژوهان

جوامع بشری در طول تاریخ با بحران ها و اتفاقات فراوانی روبرو بوده که باعث از بین رفتن محیط پیرامون آن ها ازنظر کالبدی و روانی شده است. یکی از مفاهیمی که در مقابله با این بحران ها استفاده می شود مفهوم تاب آوری است؛ تاب آوری در طول زمان دارای تغییراتی بوده است که شناخت این تغییرات به نحوه برخورد و تصمیم گیری جوامع در موقعیت های حساس و بحران ها کمک می کند و عدم توجه به آن ممکن است مخاطراتی را به وجود آورد. پژوهش حاضر تلاشی برای یافتن سیر تحول تفسیری مفهوم تاب آوری و ویژگی های اصلی هر مرحله آن از ابتدا تا زمان حاضر است که بررسی و شناخت آن می تواند در سبک زندگی و نحوه رویارویی جوامع با بحران ها و اتفاقات تاثیرگذار باشد. رویکرد حاکم بر فضای پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و با تحلیل محتوای پژوهش های روند مفهوم تاب آوری در طول زمان بررسی شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مفهوم تاب آوری دارای سه طیف اصلی است که ویژگی این سه طیف به ترتیب بازگشت به تعادل قبل از بحران، سازگاری و توسعه (اقدام تحول گرا) است. نتیجه این بررسی ها نشان می دهد که این ۳ طیف با ۵ گروه اصلی از تاب آوری (زیست محیطی، اجتماعی-زیست محیطی، شهری، فاجعه و جامعه) در ارتباط است که این ارتباط در طول زمان و بر اساس نیاز و نوع تفکر حاکم بر فضای آن زمان و همچنین بزرگی مقیاس جامعه شکل گرفته است. تاب آوری زیست محیطی در طیف اول، تاب آوری اجتماعی-زیست محیطی در طیف دوم و تاب آوری شهری، فاجعه و جامعه در طیف سوم قرارگرفته اند. روند طیف تاب آوری متذکر می شود که در زمان کنونی نحوه برخورد با بحران ها از مقاومت به استفاده از فرصت ها تغییریافته است.

تاب آوری، تعادل، سازگاری، اقدام تحول گرا