نقد و بررسی پدیده چند همسری از نگاه محمد شحرور با تکیه بر تاریخ مندی آیات

یکی از احکام پرچالش و در ارتباط با حقوق زنان، جواز تعدد زوجات یا مسئله چند همسری است. مهم­ترین دلیل مشروعیت این حکم آیه سوم سوره نساء است؛ بر خلاف رویکرد سنتی متقدمان و نیز برخی معاصران که با پیروی از تفسیر مشهور از نصوص به تفسیر آیه پرداخته­اند، مفسران  نواندیش در برخورد با این آیات خصوصا آیه تعدد زوجات، به ارائه رویکرد تاریخی روی آورده­اند. این دسته با توجه به جریانات تاریخ عصر نزول و با هدف ارائه الگویی برای اثبات برابری جنسیتی در عصر کنونی به تفسیر آیات از جمله آیه تعدد زوجات پرداخته­اند. لزوم پژوهش در خصوص آرا مذکور موجب شده دیدگاه محمد شحرور به عنوان یکی از مفسران نواندیش مورد بررسی قرار گیرد. وی در مواجهه با مدرنیته و احساس ضرورت در تغییر نگرش به مسائل زنان، بر مبنای اصولی چون تاریخ­مندی آیات، با نگاهی نو به تبیین این آیه پرداخته­ است؛ بر این اساس، آیه مذکور تاییدی برای تعدد زوجات نبوده؛ بلکه طبق بافت تاریخی آن، آیه تنها ناظر بر چگونگی رفتار با یتیمان در شرایط خاص نزول آیه است. امری که به دلیل نداشتن مصداق در زمان کنونی و نبود زنان دارای فرزندان یتیم، جواز چند همسری را ملغی می­کند. این نوشته با رویکردی توصیفی -تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه­ای به بررسی این مسئله در اندیشه شحرور پرداخته و در صورت لزوم آن­را مورد نقد قرار داده است. به نظر می­رسد رویکرد حاضر ضمن زیر سوال بردن مانایی احکام تشریعی به ویژه احکام مرتبط با زنان، تضییع و نادیده انگاشتن محتوای دین را سبب شده و ویژگی فرازمانی و فرامکانی قرآن را نقض کرده است.

Keywords:

محمد شحرور , تعدد زوجات , تاریخ مندی , سیالیت متن , فضای نزول آیات