میثم کهن ترابی - استادیار دانشگاه بزرگمهر قائنات

چکیده قرائات قرآنی یکی از ابواب لازم جهت فهم و پژوهش در قرآن است. قرائات منسوب به اهل بیت (ع)، به جهت انتساب آن به پیشوایان مذهب شیعه حداقل برای پیروان این مذهب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این قرائات از گونه های مختلفی برخوردار است. ازجمله آن ها قرائت همزه با تسهیل و یا تخفیف است. برخی گزارش های تاریخی و اصول زبان شناسی در قالب تاییدکننده این شیوه از قرائت همزه و گروهی دیگر در قامت یک چالش در صحت و یا استحسان آن مطرح است. وجود روایاتی دال بر تایید این قرائت، نزول قرآن بدون نبره در لهجه قریش و موافقت این شیوه از قرائت با رسم مصحف و ثقیل بودن تلفظ همزه با نبره ازجمله مویدات است. فقدان سند و حتی وجود اضطراب در متن برخی روایات، مخدوش بودن ادعای انحصار نزول قرآن به زبان قریش بر اساس روایات معارض و فرمان خلیفه سوم در نگارش مصحف بر اساس لهجه قریش این تاییدات را به چالش کشیده است. اطمینان تقریبی به قرائت قریش بر اساس تسهیل و هم چنین ثقیل بودن تلفظ همراه با تحقیق برای همزه و عدم تغییر معنا و کمک به سلاست قرائت، موجب شده است که برخی این شیوه از قرائت را نیکوتر بدانند. پژوهش حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و با روشی توصیفی تحلیلی و رویکردی انتقادی مویدات و چالش های قرائت همزه منطبق بر منقولات منتسب به اهل بیت (ع) را مورد بررسی قرار داده است.  

واژه های کلیدی: قرائات اهل بیت (ع), همزه, نبره, تسهیل, قریش