سید محمد سلطانی - دانشجوی دکتری دانشگاه باقر العلوم (ع) و سطح چهار مطالعات اسلامی به زبان انگلیسی
سید حسین فلاح زاده - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم ایمیل

مسئله اختلاف قرائات از دیرباز مسئله ای مهم در مباحث علوم قرآنی بوده و اندیشمندان و مفسران اسلامی نیز بدان پرداخته اند. اختلاف قرائات در نزد عالمان مسلمان، مسئله بغرنجی به شمار نمی­رود؛ اما در دوران متاخر، این مسئله در نظر خاورشناسان بسیار بزرگ جلوه نمود و پژوهش های زیادی در غرب بدان اختصاص یافت. یکی از رهیافت های اخیر خاورشناسان برای تشخیص قرائت صحیح، استخدام واژگان زبان­های غیرعربی، همچون عبری، سریانی، نبطی و غیره است. رهیافت جایگزینی واژگان دخیل توسط دانشمندان عهد جدید نیز به کارگرفته شده و به عنوان معیارهایی چون معیار زبان یونانی و بافت آن و معیار پدیده زبان سامی (آرامی) و یا ویژگی­های محیطی فلسطین مطرح شده است. نوشتار پیش­رو به روش توصیفی تحلیلی، به تبیین این رهیافت در قرآن و عهد جدید پرداخته و کاربست آن در مسئله اختلاف قرائات قرآنی را مورد ارزیابی و نقد قرار داده است. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که هرچند نباید از اهمیت این رهیافت و موفقیت آن در مطالعات انتقادی عهد جدید چشم­پوشی کرد؛ اما کاربست آن در موارد اختلاف قرائات قرآنی با اشکالاتی چون تعمیم ناصواب، گسستگی از فهم عینی و تاریخی، توهم توطئه همگانی، مبهم­تر و غامض­تر بودن از قرائت رسمی قرآن و بی اعتبار دانستن سند قرائات مواجه است.

قرآن, عهد جدید, واژگان دخیل, اختلاف قرائات, مستشرقان