محمد سلطانی رنانی - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

قاریان قرآن کریم در خوانش برخی از واژه های قرآن اختلاف داشته اند. پژوهشگران حوزه قرآن و تفسیر همواره در برابر پدیده اختلاف قرائت دیدگاه خویش را آشکار ساخته اند. شیخ طوسی در مقام بزرگ مفسر و فقیه شیعی قرن پنجم در جای جای تفسیر خویش، التبیان، قرائت قاریان را حکایت کرده  و حجت هر یک از قرائات را بیان کرده است. هرچند شیخ طوسی قرائت قرآن به قرائت های متداول را، روا می داند و اصل گونا گونی خوانش را در قرآن کریم از اصحاب پیامبر اکرمa، قاریان هفت گانه و دیگر قاریان می پذیرد، ولی پرسش آن است که وی در وجه اعتبار قرائت محکی از قاریان چه نظری دارد و چه قواعدی را برای تشخیص قرائت معتبر و روا از نامعتبر و ناروا به کار می بندد؟ بر اساس جست وجوی فراگیر در تفسیر التبیان شیخ طوسی و بررسی سخنان وی در حکایت اختلاف قرائات و داوری درباره آنها، چنین به دست می آید که شیخ طوسی بر پایه چهار ملاک و قاعده، قرائت معتبر را از نامعتبر می شناساند؛ قرائت مخالف اصول و قواعد مسلم و قطعی زبان عربی در حوزه لغت، صرف و نحو، قرائت شاذ و نارایج، قرائت مورد نهی معصوم و قرائت مخالف خط مصحف مرسوم نامعتبر است و تلاوت قرآن به چنین گونه قرائت هایی ناروا است.

قرآن, قرائات, اختلاف قرائات, شیخ طوسی, قرائت معتبر, قرائت راجح