علی اصغر دهقان - کارشناس فرهنگی شهرداری

در جهان امروز پدیده حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی درمادر شهرها و کلانشهرها امری اجتناب ناپذیر و از جمله چالش های فرا روی مدیریت شهری است. آهنگ شتابان مهاجرت های بی رویه از روستا به شهر, علاوه بر دامن زدن به نابسامانی های اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی, حاشیه نشینی شهری را نیز پدید آورد. در واقع فقر روستایی به فقر شهری با کلیه محرومیت های آن تغییر مکان می دهد. شتاب گرفتن مهاجرت های داخلی و افزایش سریع جمعیت شهرها , به پیدایش صورت های گوناگون حاشیه نشینی در داخل محدوده و خارج از محدوه های شهری و نیز در بافت های انحطاط یافته و فقیرنشین شهرهای بزرگ می انجامد. برای حل مساله اسکان غیررسمی که به موازات گسترش شهرنشینی در قرن بیست و یکم ظهور کرد، رویکرد توانمندسازی در دهه ۱۹۸۰ مطرح شد، این رویکرد، اجتماعات غیررسمی را نه به عنوان یک معضل بلکه به عنوان یک دارایی اجتماعی نگریسته تا توانمندسازی را جایگزین فرهنگ فرهنگ فقر بنماید. از زمینه های ناپایداری توسعه شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه، سکونتگاه های غیررسمی می باشد که به علت عدم توانایی سیاست های شهری برای حل و فصل مشکلات مسکن اقشار آسیب پذیر جامعه و کنترل مهاجرت ها شکل گرفته است. سکونت گاه های غیررسمی با تجمعی از اقشار کم درآمد و غالبا با مشاغل غیررسمی و شیوه ای از شهرنشینی ناپایدار همراه اند و به دلیل برخورداری از شرایط انزوا زمینه ساز بسیاری از آسیب های اجتماعی به شمار می روند. هدف پژوهش حاضر بررسی چالش اجتماعی در سکونتگاهای حاشیه نشین با تاکید بر توانمدسازی مشارکتی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهدکه بهترین وسیله برای راه اندازی فرآیند نوین توسعه در این اجتماعات، کنترل و نظارت ساخت و ساز در این سکونتگاه ها و ساماندهی کالبدی آنها می باشد که در جریان آن راهبرد توانمندسازی قابلیت پیاده سازی را دارد. با توجه به جلوه های نامناسب فرهنگی ناشی ازگسترش آن پیشنهاد می گردد که به ساماندهی وضع اشتغال، ایجاد و گسترش فرهنگ واقعی اشتغال ساکنان سکونتگاه های غیررسمی منطقه اقدام نمود.

چالش اجتماعی، سکونتگاهای حاشیه نشین، توانمدسازی مشارکتی