کنترل منابع غیر نقطهای آلودگی آب رودخانه ها و سد با استفاده از پوشش گیاهی مناطق میانگیر

فعالیتهای انسانی و به دنبال آن تولید آلایندههای مختلف کمیت و کیفیت منابع آب سطحی را تحت تاثیر قرار میدهند. انواع آلایندهها از جمله مواد مغذی، آفتکشها و فلزات سنگین از مسیرهای مختلف (نقطهای و غیرنقطهای) وارد آبهای سطحی شده و میتوانند عوارض جبران ناپذیری را بر اکوسیستم تحمیل کنند. در این میان آلایندههایی که به صورت غیرنقطهای یا پراکنده وارد منابع آب سطحی میشوند، به دلیل مشکلات مربوط به شناسایی منابع، کمتر مورد توجه کارشناسان و مدیران منابع آب قرار گرفتهاند. بنابراین، با توجه به سخت بودن کنترل این قبیل آلایندهها در محل تولید میتوان با ایجاد تمهیداتی در محلهای پذیرنده (از جمله آب- های سطحی رودخانه ،ها) تا حد زیادی از ورود آنها به اکوسیستم جلوگیری نمود. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مناطق میانگیر در کاهش ورود آلایندهها (یون نیترات به عنوان نمونه مورد بررسی) به آب- های سطحی انجام شده است. برای دستیابی به این هدف گیاه نی (australis Phragmites (با توجه به غالبیت و بومی بودن در منطقه مطالعاتی (رودخانه جاجرود) به عنوان گزینه مورد آزمایش برای بررسی جذب یون نیترات و استفاده به عنوان پوشش میانگیر در حاشیه رودخانه مورد آزمون قرار گرفت. در این راستا بررسی قابلیت گیاه نی برای جذب یون نیترات از آب در مقیاس آزمایشگاهی و با ایجاد تیمارهای ساعتی ( ۱۲ ساعته) و روزانه ۵ )روزه) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج آزمایشات ساعتی، غلظت نیترات در زمانهای ماند ۳ساعته، ۶ ساعته، ۹ ساعته و ۱۲ ساعته به ترتیب /۱ ۲۱ میلیگرم بر لیتر، /۴ ۱۵ میلیگرم بر لیتر، ۸/۹ میلیگرم بر لیتر و ۴/۹۵ میلیگرم بر لیتر بود. به این ترتیب با افزایش زمان ماند از ۳ ساعت به ۱۲ ساعت غلظت نیترات در نمونههای پساب برداشت شده از مخازن کاهش یافت، به عبارتی گیاه نی با گذشت زمان نیترات بیشتری را جذب نمود . طبق نتایج آزمایشات روزانه، میانگین غلظت نیترات در پساب خروجی در انتهای ۵ روز متوالی کمتر از میانگین غلظت نیترات در انتهای ۵ شب متوالی بود. این بیانگر این است که در طول روز گیاه نی نیترات بیشتری را از آب جذب کرده است. دادههای حاصل از این پژوهش تایید نمود که گیاه بومی منطقه مطالعاتی (نی) گزینه مناسبی جهت انجام اقدامات مدیریتی به واسطهی پالایش گیاهی (گیاه پالایی) است. همچنین، هر چه تراکم سدهای گیاهی ایجاد شده بیشتر باشد تصفیه با راندمان بالاتری انجام خواهد گرفت و متعاقبا به میزان بیشتری از ورود آلایندهها به اکوسیستم آبی جلوگیری به عمل خواهد آمد.