علیرضا شواخی
حسنعلی بختیار نصر آبادی
سیروس محمودی

نفوذ تحقیق کیفی به عرصه ی تحقیقات تربیتی، منجر به مجادله ها و چالش های جدی در خصوص صلاحیت روش های کمی و کیفی در دستیابی به شناخت و حقیقت شده است. انتخاب و انجام روش تربیتی از سوی محقق، به میزان آشنایی وی با شناخت، حقیقت و نظریه های مختلفی که تاکنون برای آن ها ارایه گردیده، وابسته است. هدف مقاله حاضر، معرفی، نقد و ارزیابی نظریه های شناخت - بنیادی و غیربنیادی، نظریه های حقیقت - سنتی و معاصر و نیز پس از آن، شایستگی های روش های کمی و کیفی است. ارتباط پارادایم های تحقیق تربیتی با نظریه های شناخت و حقیقت و امکان توجیه پذیری استقلال یا تلفیق پارادایم ها در عرصه ی تعلیم و تربیت با روش تحلیلی، بررسی شده است. استدلال شده که تایید محض به استقلال یا تاکید صرف بر تلفیق، با قطعیت کامل، قابل دفاع نبوده و هر کدام از این رویکردها یا تلفیق آن ها با رعایت معیارهای تلفیق، می تواند به طور نسبی، یاریگر محقق تربیتی در نایل شدن به شناخت و حقیقت باشد. نشان داده شده که در برخی موضوعات اجتماعی و تربیتی، رویکرد کیفی یا تلفیقی می تواند به طور موثرتری، عمل نماید.

شناخت, حقیقت, تحقیق تربیتی, پارادایم, استقلال, تلفیق, جهان فیزیکی, جهان انسانی