جابر رحیمی
علی خلیلی
جواد بذرافشان

تخمین بارش موثر یکی از مولفه های اصلی بهره برداری زراعی از آب باران، برنامه ریزی برای آبیاری در زراعت آبی و تعیین نوسانات تولید در زراعت دیم به منظورهای مدیریت اقتصاد کلان کشور است. در تحقیق حاضر، به منظور برآورد بارش موثر در کشت گندم دیم یک مدل دولایه ای بیلان آب خاک مبتنی بر رهیافت جدید طراحی و تدوین گردید. در رهیافت حاضر، فرض شده است که علاوه بر آب ذخیره شده در ناحیه ریشه، آن بخش از آب موجود در حدفاصل منطقه قدیم (روز قبل) و جدید (روز فعلی) توسعه ریشه نیز در محاسبه بارش موثر روز فعلی در نظر گرفته شود. توانایی بیشتر رهیافت حاضر در تعیین بخشی از تغییرات در میزان محصول گندم دیم که توسط تغییرات در میزان بارش موثر قابل توجیه است، گواهی بر برتری نسبی این رهیافت بر رهیافت های موجود می باشد. در ادامه با استفاده از داده های هواشناسی روزانه ۱۲ ایستگاه استان فارس (دوره آماری۲۰۰۰-۱۹۹۹ تا ۲۰۰۹-۲۰۰۸) و با بهره گیری از مدل تدوین شده بر اساس مدل تدوین شده مبتنی بر رهیافت پیشنهادی مقادیر بارش موثر در کشت گندم دیم محاسبه شد. نتایج حاکی از آن است که مقادیر متوسط بارش موثر در زراعت گندم دیم از ۶/۱۱۲ میلی متر در ایستگاه آباده تا میزان ۴/۲۶۹ میلی متر در ایستگاه سد درودزن تغییر می کند. همچنین مشخص شد که در قسمت های شمال و شمال غرب استان فارس درتامین بارش مورد نیاز، موفقیت بیشتری در تولید محصول گندم دیم وجود دارد.

بارش موثر, گندم دیم, مدل بیلان آب خاک, استان فارس