بررسی سطح پوشش برف و تاثیر آن بر عملکرد گندم دیم در استان خراسان شمالی

چکیده بارش برف در تولید گندم دیم و آبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برف می تواند با ذخیره رطوبت در خاک نقش اساسی در تولید و میزان عملکرد محصولات زمستانه از قبیل گندم و جو که تامین کننده عمده غذای مردم ایران می باشد، به ویژه درمناطق برف گیر داشته باشد. در این مطالعه برای به دست آوردن سطح پوشش برف در محدوده استان خراسان شمالی از محصول ۸ روزه سطح برف از سنجنده مادیس استفاده گردید. طول دوره آماری با توجه به آمار موجود عملکرد گندم دیم در شهرستان های استان خراسان شمالی و همچنین تصاویر سطح برف که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ موجود بود، تعیین گردید. دوره زمانی بارش برفی در منطقه، پس از بررسی تصاویر ماهواره ای در حد فاصل ماه آبان تا اردیبهشت تعیین شد و با استفاره از این بازه برای هر سال ۲۴ تصویر و در مجموع ۲۱۶ تصویر در طول دوره آماری مورد پردازش قرار گرفت. با توجه به زیاد بودن حجم تصاویر ماهواره ای تمامی عملیات پردازش تصاویر با استفاده از نرم افزار مطلب انجام شد. سطح پوشش برف به تفکیک کلاس های ارتفاعی و مرز شهرستان با استفاده از نقشه توپوگرافی، مرز شهرستان های استان بر حسب پیکسل برفی محاسبه گردید. به منظور ارزیابی اثر برف بر عملکرد گندم ازسه شاخص سطح پوشش برف SCI، شاخص مدت پوشش برف SCD و شاخص نسبت پوشش برف SAE استفاده گردید. بررسی ها نشان داد که همبستگی دوشاخص SCI (شاخص سطح پوشش برف) و SCD (شاخص مدت پوشش برف ) با عملکرد گندم دیم در ۴ شهرستان استان خراسان شمالی شامل فاروج، شیروان، بجنورد و اسفراین درسطح ۵% معنی دار می باشد. شاخص بدون بعد SAE در هیچ یک ازشهرستان استان خراسان شمالی باعملکرد همبستگی خوبی را نشان نداد. نتایج نهائی نشان داد که درصورت داشتن تصاویر دقیق ماهواره ای می توان از این شاخص ها برای پیش بینی عملکردگندم دیم استفاده نمود.

Keywords:

واژه های کلیدی: استان خراسان شمالی , سطح پوشش برف , شاخص برف سنجی , عملکرد گندم دیم , مادیس