توزیع مکانی فلوراید در آب های زیرزمینی و خاک بخشی از اراضی دشت اراک

چکیده فلوراید یکی از عناصر غذایی کم مصرف ضروری برای انسان و حیوانات است و غلظت آن در آب آبیاری به عنوان یکی از شاخص های کیفیت آب مطرح است. هدف از این پژوهش بررسی توزیع مکانی فلوراید در آب های زیرزمینی و خاک بخشی از اراضی دشت اراک است. به این منظور به ترتیب تعداد ۸۷ و ۹۲ نمونه آب چاه در دو فصل پاییز ۱۳۸۶ و اواخر بهار ۱۳۸۷ و ۳۰ نمونه خاک از همان موقعیت چاه ها برداشت گردید. میزان فلوراید محلول در آب های زیرزمینی و نمونه های خاک در اطراف شهر اراک به وسیله الکترود انتخاب گر یونی (ISE) اندازه گیری شد. میانگین غلظت فلوراید در آب منطقه مورد مطالعه در دو فصل پاییز و اواخر بهار به ترتیب ۳/۰ و ۰۶/۰ میلی گرم در لیتر بود. این مقادیر در محدوده مجاز برای مصارف آبیاری بوده ولی برای مصارف آب آشامیدنی دارای کمبود می باشد. به طور کلی، نقشه های پراکنش مکانی فلوراید در آب زیرزمینی و منحنی های ایزوپیزومتر نشان دادکه میزان فلوراید با تمرکز خطوط جریان آب زیرزمینی افزایش یافته است. همچنین غلظت فلوراید در روستاها و نقاطی که برای پمپاژ مناسب تر است بیشتر می باشد. میانگین غلظت فلوراید محلول در نمونه های خاک ۲/۴ و حداکثر ۵/۲۶ میلی گرم بر کیلوگرم است. بیشترین غلظت فلوراید محلول در خاک های حوالی کارخانجات آلومینیوم سازی و مراکز صنعتی حومه می باشد. این مقادیر تفاوت معنی داری در سطح ۱ درصد با غلظت فلوراید محلول نمونه های خاک اراضی کشاورزی و بایر دارد. میزان فلوراید محلول در خاک با میزان آهک همبستگی منفی و باpH همبستگی مثبت و معنی دار در سطح ۱ درصد دارد. واژه های کلیدی: آب های زیرزمینی، تغییرات مکانی، خاک، دشت اراک، فلوراید