تعیین الگوی کشت بهینه همسو با مدیریت منابع آب دشت مشهد-چناران

چکیده با توجه به نامناسب بودن پراکندگی زمانی و مکانی ریزش های جوی در ایران و پایین بودن راندمان آبیاری درکشاورزی، آب به عنوان محدود کننده ترین عامل تولید در کشاورزی مطرح می باشد. در مقاله حاضر الگوی کشت فعلی دشت مشهد-چناران مورد بررسی قرار گرفته و با جمع آوری داده های مربوط به سال ۱۳۸۸، با هدف کاهش مصرف آب، الگوی کشت بهینه و تقریبا بهینه تعیین شد. جهت دست یابی به این هدف از برنامه ریزی خطی و برنامه ریزی ایجاد گزینه ها استفاده شد. نتایج برنامه ریزی خطی نشان داد در الگوی کشت بهینه، علیرغم به کارگیری تمام سطح زیر کشت موجود و کسب بازده برنامه ای مشابه الگوی فعلی، میزان مصرف آب کاهش یافته است که ناشی از ترکیب جدید محصولات در نظام تولید می باشد. همچنین در حالت بهینه سطح زیرکشت محصولاتی چون چغندرقند، حبوبات و آفتابگردان به دلیل مصرف بالای آب و داشتن بازده برنامه ای کمتر، از الگوی کشت حذف شدند. الگوهای تقریبا بهینه حاصل از برنامه ریزی ایجاد گزینه ها نشان دادند حتی با افزایش ۵ و ۷ درصد در مقدار آب مصرفی نسبت به حالت بهینه، تنها حداکثر ۵/۱ درصد بازده برنامه ای افزایش یافته است که به لحاظ اهمیت تداوم استفاده از منابع آب و حفاظت از این منبع با ارزش چنین برداشت اضافی توصیه نمی شود. با توجه به نتایج، به کارگیری الگو های بهینه سازی در تدوین الگوی کشت در دشت توصیه می شود. واژه های کلیدی: الگوی کشت بهینه، مدیریت منابع آب، برنامه ریزی خطی، برنامه ریزی ایجاد گزینه ها، دشت مشهد-چناران