تاثیر تغییر کاربری اراضی از مرتع به زمین زراعی بر شاخص های میکروبیولوژیکی و بیوشیمیایی خاک

چکیده در این مطالعه تاثیر تغییر کاربری اراضی از مرتع به زراعی بر برخی شاخص های میکروبیولوژیکی و بیوشیمیایی خاک در دو عمق ۲۰-۰ و ۴۰-۲۰ سانتیمتری در سه منطقه کنگاور، ده نو و سلطانیه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور از دو عمق خاک و در سه تکرار نمونه های مرکب خاک از هر سه منطقه که کاربری آن ها از مرتع به زراعی تغییر کرده است، تهیه و میزان تنفس میکروبی، تنفس برانگیخته، ضریب متابولیکی، کربن و نیتروژن توده زنده میکروبی و فعالیت آنزیم های اوره آز، فسفاتاز قلیایی، ساکاراز و آریل سولفاتاز تعیین گردید. نتایج نشان داد تغییر کاربری اراضی سبب کاهش تنفس میکروبی در منطقه کنگاور (۶۴-۳۶ درصد)، ده نو (۶۰-۴۵ درصد) و سلطانیه (۳۴ درصد) گردید. تنفس برانگیخته نیز بر اثر تغییر کاربری در مناطق مورد مطالعه بین ۱۳ الی ۳۷ درصد کاهش یافت. همچنین کربن (۶۰-۳۰ درصد) و نیتروژن (۵۶-۱۸ درصد) توده زنده میکروبی و نسبت کربن به نیتروژن توده زنده میکروبی (۱۷-۹ درصد) در هر سه منطقه و در هر دو عمق کاهش یافتند. در حالی که شاخص های ضریب (کسر) متابولیکی (۹۵-۳۶ درصد)، درصد کربن (۶۰-۴ درصد) و نیتروژن (۷۶-۳ درصد) توده زنده میکروبی و درصد معدنی شدن کربن (۴۳-۹ درصد) در هر سه منطقه بر اثر تغییر کاربری افزایش پیدا کردند. بررسی فعالیت آنزیم ها نیز نشان داد فعالیت فسفاتاز قلیایی در هر سه منطقه و هر دو عمق بر اثر تغییر کاربری تغییر معنی دار نیافت. در منطقه سلطانیه تنها در عمق ۲۰-۰ سانتیمتری فعالیت اوره آز بر اثر تغییر کاربری به طور معنی دار کاهش (۱۸ درصد) پیدا نمود و برای بقیه آنزیم ها تغییرات معنی دار نبود. تغییر کاربری در منطقه کنگاور فعالیت اوره آز، ساکاراز و آریل سولفاتاز را به طور معنی دار به ترتیب ۲۰، ۳۳ و ۱۱ درصد کاهش داد، ولی در عمق ۴۰-۲۰ سانتیمتری تاثیر تغییر کاربری بر فعالیت این سه آنزیم معنی دار نشد و در منطقه ده نو فعالیت اوره آز و آریل سولفاتاز در هر دو عمق و ساکاراز تنها در عمق ۲۰-۰ سانتیمتری به طور معنی دار بر اثر تبدیل کاربری مرتع به زراعی کاهش یافت. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که عملیات کشاورزی و به ویژه خاکورزی دراز مدت سبب افزایش دسترسی ریزجانداران خاک به اکسیژن شده و در نتیجه فعالیت های میکروبی و از جمله تنفس خاک افزایش می یابد که نهایتا منجر به تجزیه ذخیره مواد آلی و کاهش کیفیت خاک می گردد. واژه های کلیدی: فعالیت آنزیمی، کشت و کار، تغییر کاربری، تنفس میکروبی خاک، کیفیت خاک