سیدحمیدرضا صادقی
ملیحه سادات ظریف معظم
سید خلاق میرنیا

چکیده مدیریت صحیح یک حوزه آبخیز مشروط بر شناخت عوامل موثر و بررسی رفتار آن ها در شرایط متفاوت می باشد. اگرچه تاکنون نقش خصوصیات کلی توپوگرافی بر تولید روان آب و رسوب مورد بررسی قرار گرفته است، لیکن تغییرپذیری مولفه های هیدرولوژیکی مذکور در شرایط مختلف و خصوصا حوزه های آبخیز ایران کم تر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش تندی و جهت شیب بر حجم روان آب و رسوب در حوزه آبخیز جنگلی کجور واقع در جنوب شرقی شهرستان نوشهر طراحی شد. آزمایش های مورد نظر با استفاده از یک باران ساز پمپی با شدت ۶/۱ میلی متر بر دقیقه و کرتی با ابعاد ۳۰×۳۰ سانتی متر در دو تیمار شیب کم تر و مساوی ۲۵ درصد و بیش تر از ۲۵ درصد و جهت-های شرقی و غربی انجام شد. آزمایش ها به صورت ماهانه و طی مهر ۱۳۸۷ تا اردیبهشت ۱۳۸۸ در سه تکرار و محل های ثابت انجام گردید. بررسی اثر تیمارهای تندی و جهت شیب با استفاده از طرح های فاکتوریل و مربع لاتین در نرم افزار ۱۷ SPSS صورت گرفت. نتایج نشان داد که تنها تندی شیب بر حجم روان آب تاثیر معنی دار (۰۴/۰≥P ) داشته است به نحوی که برخلاف تصور عموم حجم روان آب روی شیب زیاد، کم تر از شیب کندتر بوده است. هم چنین اثر شیب در برخی از ماه ها و اثر جهت در ماه های دیگر روی رسوب معنی دار (۰۵/۰≥P ) بوده است و در حالت کلی با افزایش شیب، رسوب تولیدی به سبب بافت درشت خاک و محدودیت رسوب قابل دسترس، کم و در دامنه شرقی مقدار آن بیش تر بود. واژه های کلیدی: ایجاد روان آب، تندی شیب، جهت شیب، آبخیز جنگلی کجور، مقدار رسوب