محیا قنده هاری - کارشناس ارشد جغرافیا برنامه ریزی گردشگری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

گرچه رابطه توریسم با محیط زیست پیچیده به نظر می رسد اما این رابطه فعالیت های بسیاری را شامل می شود که می تواند اثرات معکوس محیط زیستی داشته باشد. بسیاری از این اثرات با ایجاد زیرساخت های عمومی مانند جاده ها و فرودگاه ها و تسهیلات متفاوتی مانند اقامت گاه ها، هتل ها، رستوران ها، مغازه ها و... مرتبط هستند. اثرات منفی توسعه توریسم می تواند منابع محیط زیستی را نابود کند. اما صنعت توریسم با همکاری های مختلف در حفظ محیط زیست، پتانسیل بالایی برای ایجاد اثرات منفعتی بر محیط زیست دارد. بدون شک فعالیتهای گردشگری در مناطق اکوتوریستی پیامد های زیست محیطی ملموسی را بطور مستقیم یا غیر مستقیم به جا می گذارد که بررسی و تحلیل جامع و کامل این پیامد ها می تواند به برنامه ریزی جهت پایداری صنعت گردشگری و حفظ محیط زیست اقلیمی کمک نماید. گردشگری در برهه کنونی یکی از ابزارهای رشد و توسعه پایدار بوده و روز به روز بر گستردگی و بالندگی آن در سرتاسر دنیا افزوده می شود. گردشگری در واقع برگرفته از فطرت کنجکاو و جستجو گر انسانی است. امروزه اکثر کشورهایی که به توسعه اقتصادی و اجتماعی خود می اندیشند به صنعت گردشگری به عنوان ضرورت مهم و اساسی می نگرند. قرار گرفتن این مقوله در سبد خانوار، افزایش آگاهی جوامع در مورد پایداری و محدودیتهای حاصل از استفاده بیش از حد منابع و انرژی، نگرش جوامع در باره محیط زیست و ارتباط آن با گردشگری را می طلبد. هدف مقاله حاضر ضرورت برنامه ریزی و حفاظت از محیط زیست شهری با تاکید بر نقش گردشگران می باشد. نتایج نشان می دهد امروزه بروز بحران های اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی در نقاط مختلف جهان باعث گردیده تا جهان متوجه این امر شود که روند فعلی محیط زیست جوابگوی حفظ و بقای انسان در دراز مدت نخواهد بود. از آنجا که دستیابی به محیط زیست سالم در هر کشوری با آگاهی های عموم مردم آن جامعه ارتباط دارد، آموزش می تواند در این امر بسیار موثر باشد و برای ایجاد فرهنگ دوستی با محیط زیست و حفاظت از محیطی که در آن زندگی می کنیم باید از آموزش و تربیت افراد بویژه کودکان آغاز کرد. از انجا که اجرای ارزیابی آثار زیست محیطی مستلزم جمع آوری اطلاعات و داده ها از محیط پیرامون و محل اجرای پروژه هاست که از طریق مشارکت مردمی امکان پذیر است.

گردشگری، گردشگری شهری، محیط زیست، رویکرد مشارکتی