عیسی ارجی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه
بنفشه حسنی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
هوشنگ قمرنیا - دانشگاه رازی کرمانشاه

از آنجائی که کشور ایران در منطقه ای خشک و نیمه خشک واقع شده است، اتخاذ روش های مدیریتی مناسب جهت افزایش کارائی مصرف آب می تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد. افزایش کارائی مصرف آب با روش های مختلف صورت می گیرد. کم آبیاری یکی از روش های افزایش کارائی مصرف آب می باشد. به همین منظور تاثیر کم آبیاری بر رشد رویشی، کمیت و کیفیت درختان ۱۰ ساله سیب رقم "گلدن دلیشز" در منطقه گهواره در استان کرمانشاه با شرایط اقلیمی معتدل در آزمایشی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۵ تیمار و ۳ تکرار در طی فصل زراعی سال ۱۳۸۵ انجام شد و هر واحد آزمایشی سه اصله درخت را شامل شد. تیمارهای آبیاری شامل ۱- کم آبیاری اولیه ۴۰ درصد نیاز آبی(T۱) ، ۲- کم آبیاری اولیه ۶۰ درصد نیاز آبی (T۲)، ۳- کم آبیاری ثانویه ۴۰ درصد نیاز آبی (T۳)، ۴- کم آبیاری ثانویه ۶۰ درصد نیاز آبی (T۴) و ۵- شاهد ۱۰۰ درصد نیاز آبی (T۵) بودند. کم آبیاری اولیه ۵۵ روز پس از زمان تمام گل (۲۵ خرداد ماه) شروع و به مدت۶۰ روز (تا ۲۵ مرداد ماه) ادامه یافت در حالی که کم آبیاری ثانویه ۱۱۵ روز پس از زمان تمام گل (۲۵ مرداد ماه) شروع و حدود ۴۰ روز (اوایل مهر ماه) یعنی تا زمان برداشت به طول انجامید و درختان تحت تیمار شاهد هم در طول فصل رشد تا زمان برداشت به صورت کامل (۱۰۰ درصد نیاز آبی) آبیاری شدند. نتایج نشان داد که صفات رویشی مانند سطح مقطع تنه تحت تاثیر تیمار کم آبیاری قرار نگرفت اما طول شاخه فصل جاری در مقایسه با شاهد کاهش معنی داری نشان داد. حجم و وزن میوه درختان تحت تیمارهای کم آبیاری به استثنای تیمار۴۰ درصد ثانویه در مقایسه با درختان شاهد کاهش معنی داری نشان ندادند. عملکرد درختان تحت تیمار کم آبیاری ۶۰ درصد اولیه و ثانویه نسبت به درختان شاهد کاهش معنی داری نشان ندادند. تنش کم آبیاری اثرات مثبتی بر خصوصیات کیفی میوه داشت به طوری که میزان قند کل و مواد جامد محلول کل میوه در درختان تحت تیمار کم آبیاری در مقایسه با شاهد افزایش نشان دادند. میزان عناصر معدنی میوه از قبیل فسفر و پتاسیم تحت کم آبیاری قرار نگرفت. اما در میزان ازت میوه درختان تحت تنش کاهش معنی داری نسبت به درختان شاهد مشاهده شد و در میزان کلسیم بین میوه درختان شاهد و تیمار ۴۰ درصد کم آبیاری اولیه تفاوت معنی دار شد. کم آبیاری منجر به کاهش ۴۱، ۲۷، ۱۸و ۱۲ درصدی میزان آب مصرفی در تیمارهای ۴۰ درصد، ۶۰ درصد اولیه و ۴۰ درصد، و ۶۰ درصد ثانویه به ترتیب در مقایسه با شاهد گردید. به طور کلی کم آبیاری در درختان سیب رقم گلدن دلیشز باعث افزایش کیفیت میوه می گردد. لذا اعمال ۶۰ درصد نیاز آبی برای این رقم قابل توصیه است.

تنش خشکی, عناصر غذایی, عملکرد, مواد جامد محلول