بهروز گلعین - موسسه تحقیقات مرکبات کشور
ولی ربیعی - دانشگاه زنجان - گروه علوم باغبانی
فائزه میرعباسی - دانشگاه زنجان - گروه علوم باغبانی
رضا فیفایی - موسسه تحقیقات مرکبات کشور
محمد فاضل حلاجی ثانی - موسسه تحقیقات مرکبات کشور

مرکبات جزء گیاهان حساس به شوری هستند، اما میزان تحمل ارقام مختلف در این گروه به شوری متفاوت است. در این پژوهش با هدف شناسایی ژنوتیپ های مرکبات متحمل به شوری، آزمایشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها در چهار سطح کلرید سدیم (صفر، ۲، ۴ و ۶ دسی زیمنس بر متر) روی دانهال های شش ماهه ۱۰ ژنوتیپ ناشناخته مرکبات همراه با نارنگی کلئوپاترا و سیتروملو، به ترتیب به عنوان شاهد متحمل و حساس به شوری بوده است. بستر حاوی نسبت های برابر از پرلیت، ماسه و خاک باغچه بودند. صفات اندازه گیری شده شامل: وزن تر و خشک اندام های هوایی و ریشه، میزان نسبی آب برگ، تعداد روزنه، کلر و سدیم برگ و ریشه، کلروفیل کل، پرولین، پراکسیداسیون لیپیدها و فعالیت آنزیم پراکسیداز بوده است. نتایج نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ و سطح شوری در میزان نسبی آب برگ، تعداد روزنه و سدیم ریشه اختلاف معنی داری نداشت ولی صفات دیگر در سطح ۱ درصد و میزان کلروفیل کل در سطح ۵ درصد معنی دار شدند. با افزایش سطوح شوری، کمترین میزان تجمع سدیم برگ در ژنوتیپ G۹ با ۲۸/۰ درصد و بیشترین مربوط به ژنوتیپ G۶ با ۵۳/۰ درصد تعلق داشت. بیشترین میزان کلر برگ در ژنوتیپ G۶ با ۱/۳ درصد و کمترین در ژنوتیپ G۱۱ با ۷/۱ درصد بدست آمد. همچنین در ژنوتیپ G۹، مقدار پراکسیداسیون لیپیدها با مقدار ۱۴ میلی مولار، نسبت به سایر ژنوتیپ ها افزایش کمتری داشت. از میان ژنوتیپ ها، ژنوتیپ G۹ تحمل بیشتری در برابر تنش شوری از خود نشان داد که از آن می توان در برنامه های به نژادی بهره جست.

بیوتیپ, پرولین, تحمل, کلرید سدیم, نارنگی کلئوپاترا