حبیبه عطاپور - استادیار،گروه مهندسی معدن، دانشکده فنی ومهندسی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران

برای بررسی اثرات زیست محیطی عناصر ضروری و سمی در محدوده ورقه ۱:۵۰۰۰۰ کرمان، ۲۲۰ نمونه خاک برجا و نابرجا با روش تصادفی منظم برداشت شد. بر اساس داده های شیمیایی افزایش مقدارکلسیم (۶/۲۳ درصد وزنی)، سدیم (۸۶/۳ درصد وزنی)، پتاسیم (۳۶/۲ درصد وزنی)، لیتیم (۱۸/۴۹ گرم در تن) و بور (۸/۶۵ گرم در تن) و کمبود سلنیم (۱۲/۰ گرم در تن) در خاک برجا در مقایسه با  متوسط خاک های دنیا نشانگرسنگ بستر آهکی و تبخیری (پلایای) کرمان و خاک منطقه است. خاک های اطراف جایگاه های عرضه سوخت (پمپ بنزین ها) از سرب (۸۴ گرم در تن)، روی (۲۵۰ گرم در تن)، روبیدیم (۹۸۳ گرم در تن) و بور (۱۵۸ گرم در تن) غنی شده اند. مقادیر بالای مس (۷۱۵ گرم در تن)، مولیبدن (۲۶/۴ گرم در تن)، سرب (۱۰۱۲۵ گرم در تن)، روی (۲۷۵ گرم در تن)، قلع (۱۰۰ گرم در تن)، تنگستن (۳۶/۴ گرم در تن)، آرسنیک (۶/۱۹ گرم در تن) و لیتیم (۴/۷۰ گرم در تن) در نمونه های خاک های مجاور کارگاه های باتری سازی گزارش شده است. نمونه های خاک اطراف کارگاه های صافکاری و نقاشی خودروها دارای ۳۸/۰ درصد وزنی گوگرد، ۲۰۵ گرم در تن مس، ۶۹/۲ گرم در تن مولیبدن، ۳۱۸ گرم در تن سرب، ۳۱۰ گرم در تن روی، ۳/۱۹ گرم در تن قلع، ۲۵/۳ گرم در تن تنگستن، ۳/۲۰ گرم در تن آرسنیک، ۶۵/۴ گرم در تن آنتیموان،۸۰ گرم در تن لیتیم و ۴/۱۱۵ گرم در تن بور است. جالب توجه است که حداکثر روی(۱۹۰۳ گرم در تن) در خاک های کشاورزی (باغ های پسته) وجود دارد. همچنین،نمونه های ضایعات ساختمانی دارای۵۸/۷ درصد وزنی گوگرد، ۳۹۲ گرم در تن سرب، ۲۷۵ گرم در تن روی، ۷/۲۶گرم در تن آرسنیک، ۳۲/۵ گرم در تن آنتیموان،  ۸۰۷ گرم در تن روبیدیم و ۶۵۱ گرم در تن استرانسیم است. شدت غنی شدگی عناصر سرب(۱۳۵۸)، مس(۷۲)، مولیبدن (۹۴/۸)، قلع (۲۴۲) در خاک های آلوده مجاور کارگاه های باتری سازی،  آرسنیک (۷/۵) در خاک مجاور جایگاههای عرضه سوخت، روی (۸/۲۰) در خاک های کشاورزی و آنتیموان (۲۴/۱۰) در خاک مجاور ریل راه آهن گویای خاک های آلوده می باشد.شاخص زمین انباشتگی برای مس (۹۶/۳)، سرب (۱۸/۸)، قلع(۴۸/۴) و تنگستن(۰۹/۲) در خاک مجاور کارگاه های باطری سازی و روی (۸۳/۰) در خاک های برداشت شده از باغ های پسته نشان دهنده آلوده ترین خاک های منطقه است. 

ژئوشیمی زیست محیطی, عناصر ضروری, عناصر سمی, خاک های برجا, خاک های آلوده