رحیم دبیری - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران
محمد هاشم امامی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، تهران، ایران
حبیب ملایی - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران
میترا غفاری - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران
منصور وثوقی عابدینی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
نعمت اله رشید نژاد عمران - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

حجم قابل توجهی از سنگ های آتشفشانی کواترنر، در شمال باختر اهر( شمال باختر ایران) گسترش یافته اند. این سنگ ها مورد تجزیه عناصر اصلی، فرعی، خاکی کمیاب و ایزوتوپی Sr- Nd قرار گرفته اند. بر پایه داده های ژئوشیمیایی، این سنگ ها شامل آلکالی بازالت، تراکی بازالت، تراکی ‍آندزیت بازالتی و تراکی آندزیت با ویژگی چیره آلکالن هستند. سنگ های یادشده، از مجموعه کانی های الیوین، کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز ± آمفیبول ± بیوتیت تشکیل شده اند و بیشتر  بافت میکرولیتی پورفیری دارند. بر پایه بررسی های انجام شده روی  عناصر اصلی و فرعی، با کاهش مقادیر MgO، مقادیر Rb، Ba، Na۲O، K۲O، Al۲O۳ و SiO۲ افزایش و مقادیر Cr،  Fe۲O۳*و  CaO کاهش می یابد. به طور کلی، سنگ های منطقه از عناصر LIL و LREE غنی و از عناصر HFS تهی هستند. بررسی های ایزوتوپی Sr-Nd نشان می دهد که طیف ترکیبی نسبت های ۸۷Sr/۸۶Sr نمونه های مورد مطالعه از ۷۰۴۴۶۳/۰ تا ۷۰۴۹۲۱/۰ و نسبت های ۱۴۳Nd/۱۴۴Nd نمونه ها از ۵۱۲۶۴۹/۰ تا ۵۱۲۷۷۴/۰ متغیر است. نسبت های CaO/Al۲O۳ در برابر MgO، La/Sm در برابر Rb و نیز مقادیر Zr و Ba در برابر Th نشان می دهد که تفریق ماگمایی از راه تبلور بخشی، مهم ترین فرایند در تکوین سنگ های منطقه بوده است. همچنین مدل سازی AFC و مطالعات ایزوتوپی و میکروسکوپی بیانگر آن است که آلایش پوسته ای، به همراه تبلور بخشی،  نقش مهمی در تحول سنگ های تراکی آندزیتی منطقه داشته است. داده های ژئوشیمیایی و ایزوتوپی نشان می دهد که آمیختگی ماگمایی فرایند تاثیر گذاری در تکوین سنگ های منطقه نبوده است. نسبت های ایزوتوپی نئودیمیم بالا و استرانسیم پایین و نیز مقادیر بالای Ni، Cr و MgO  در آلکالی بازالت های منطقه گویای آن است که این سنگ ها از یک ماگمای به نسبت اولیه به وجود آمده اند. مدل سازی REE و بررسی نسبت های عناصر فرعی و  خاکی کمیاب نشان می دهد که آلکالی بازالت های منطقه مورد مطالعه می توانند از ذوب بخشی ناچیز (۱ تا ۳ درصدی) یک  اسپینل لرزولیت به وجود آمده باشند.   

کواترنری, ژئوشیمی, بررسی ایزوتوپی, تبلور بخشی, آلایش پوسته ای, شمال باختر ایران, اهر