بهمن رحیم زاده - دانشجوی دکترا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
فریبرز مسعودی - دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
شیما رنجبر - کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

اسکوری ها یکی از مواد آذرآواری سازنده آتشفشان دماوند هستند.کانی های اصلی موجود در واحد اسکوری به ترتیب فراوانی شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن و الیوین است. در این مطالعه، فرایند تشکیل حباب ها در هنگامفوران اسکوری های آتشفشان دماوند با استفاده از روش توزیع اندازه حباب ها و با محاسبه فراوانی، سهم حجمی، مدل سازی سه بعدی، هسته بندی و رشد حباب ها مورد بررسی قرار گرفته است. حباب ها در سه بعد عمود بر هم (X, Y, Z) از سنگ اسکوری منطقه به طور کمی اندازه گیری و نتایج ابعاد مختلف با یکدیگر مقایسه شدند. در مجموع در سه بعد  ۱۶۸۳۰ حباب (X=۷۳۵۷, Y=۵۳۸۵, Z=۴۰۸۸) رسم و شمارش شد.سهم حجمی حباب ها در سه بعد به ترتیب(X=۴۷.۲۱, Y=۴۰.۲۷,Z=۴۰.۰۱)درصد محاسبه شد. شکل سه بعدی حباب ها با استفاده از محاسبه سه قطر عمود بر هم بازسازی شد. بهترین میانگین نسبت ابعاد برای هر وجه برابر با (X=۱:۱:۴,Y=Z=۱:۱:۳.۴) اندازه گیری شد و شکل رسم شده در هر ۳ وجه یک بیضوی گون است که طول قطر کشیده آن (L) تقریبا" ۴ برابر دو قطر دیگر (I, S) است. راستای L همان راستای عمود بر سطح است که کمترین فشار به ماگما وارد می شود و حباب ها توانایی رشد ۴ برابری را در آن راستا داشته اند. وجود سه قله در نمودار پراکندگی فراوانی اندازه حباب ها، نشان دهنده سه رخداد هسته زایی مجزاست(F۱, F۲, F۳) که توزیع پلی مدال تا نمایی را برای حباب های موجود در اسکوری های دماوند پیشنهاد می کند.در آتشفشان دماوند سه نسل حباب در سه رخداد هسته زایی تشکیل شده است که به ترتیب از نسل اول تا سوم چگالی هسته بندی افزایش و رشد حباب ها کاهش یافته است. شکل این سه نسل حباب در سه وجه اسکوری دماوند همانند است  و  نسبت میانگین ۱:۱:۳.۷ دارد که یک شکل بیضی گون است. نسل اول  حباب ها در آشیانه ماگمایی و نسل دوم در هنگام صعود ماگماتشکیل شده اند. نسل سوم ممکن است در میان حباب های بزرگ تر پیشین و یا در آخرین مرحله بیرون ریزی ماگما از دودکش آتشفشانی تشکیل شده باشد.

توزیع اندازه حباب, اسکوری, آتشفشان دماوند