کوثر حلال خور - دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران.
ایرج گلجانی - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

مفهوم خشونت همواره یکی از مسائل چالش­برانگیز در پژوهش­های اجتماعی بوده است. در جهان اسلام نیز این مسئله از دیرباز مورد توجه اندیشمندان، به ویژه جامعه­شناسان دینی بوده و البته دستاویز بسیاری از افراط گرایان نیز قرار گرفته است. زاویه نگاه و دیدگاه های مختلف درباره خشونت، می­تواند گونه­های متفاوتی از آن را به نمایش بگذارد، مانند: خشونت فردی، خشونت اجتماعی، خشونت پنهان یا آشکار و ... .این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی معیارهای روایی و ناروایی اعمال خشونت در اجتماع را در آیات قرآن بررسی کرده است. نخست «عدالت» معیار تمایز روایی و ناروایی خشونت و در ادامه، دو مولفه «اخلاق» و «قانون» به عنوان ملاک اعمال خشونت در قرآن تحلیل شده است؛ به این معنا که هر رفتار، گفتار و عملکرد ضد خاطیان اجتماعی که در چارچوب مفهوم اخلاق و قانون بگنجد، خشونت جایز شمرده می شود؛ هرچند با شدت عمل و رنج همراه باشد. مصادیق خشونت جایز و غیرجایز در اجتماع نیز با الهام از آیات کریمه قرآن استخراج و تبیین گردیده­ است.

قرآن کریم, خشونت, اجتماع, روایی و ناروایی, اخلاق, قانون