علی عابدینی - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
صمد علیپور - دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
مریم خسروی - کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

نهشته بوکسیت درزی ولی، در فاصله ۲۰ کیلومتری خاور بوکان، جنوب استان آذربایجان غربی (شمال باختر ایران) واقع شده است. این نهشته به صورت لایه ها و عدسی های منفصل چینه سان در درون سنگ های کربناتی سازند روته (پرمین بالایی) گسترش یافته است. مطالعات کانی شناسی نشان می دهند که آب های سطحی با ماهیت اکسیدی- اسیدی و آب های زیرزمینی با ماهیت بازی- احیا نقش بارزی در توسعه و تکامل این نهشته ایفا نموده اند. بر اساس شواهد صحرایی و مطالعات زمین شیمیایی، سنگ های بازالتی محتمل ترین سنگ مادر این نهشته هستند. محاسبات فاکتور غنی شدگی آشکار می کنند که عناصر Si، Ca، Mg، Na، K، Mn، Co، Rb و Hf در طی تکوین این نهشته شسته شده، و عناصر Al، Ti، V، Th، Ga، Zr، Nb، U، و Cr غنی شده اند. این در حالی است که عناصر Fe، P، Ni، Ba، و Y متحمل فرایندهای شستشو- تثبیت شده اند. نتایج به دست آمده نشان می دهند که عواملی مانند جذب سطحی، روبش، تمرکزهای بازماندی، بافرینگ محلول های هوازده کننده توسط سنگ بستر کربناتی، کنترل کانیایی، تفاوت در شدت دگرسانی، مواد آلی، و نوسانات سطح سفره آب های زیرزمینی نقش ارزنده ای در توزیع عناصر اصلی، فرعی، و جزئی در این نهشته ایفا نموده اند. این مطالعه همچنین آشکار می کند که کانسنگ های فقیر از آهن و غنی از آهن این نهشته به ترتیب ویژگی های مناسبی برای استفاده در صنایع دیرگداز و سیمان را دارا هستند.

بوکسیت, زمین شیمی, توزیع عناصر, کاربردهای صنعتی, درزی ولی, بوکان