حسن قهاری - دانشگاه آزاد اسلامی
مهرداد عمواقلی طبری - موسسه تحقیقات برنج کشور
مرضیه حاجی امیری - دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
حمید ساکنین چلاو
هادی استوان - گروه حشره شناسی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

چکیده تغییرات جمعیت لاروهای زمستانگذران کرم ساقه خوار برنج،Chilo suppressalis Walker (Lepidoptera: Pyralidae) روی کلش های سه رقم رایج برنج شامل فجر، خزر و نعمت در شالیزارهای شمال شهرستان آمل در استان مازندران بررسی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که نوسانات جمعیت لاروهای زمستانگذران روی کلش های سه رقم برنج در سطح آماری ۰۵/۰ دارای اختلاف معنی دار بودند، بطوری که بالاترین تراکم روی رقم خزر و پایین ترین تراکم روی رقم نعمت بدست آمد. نتایج نمونه برداری ها در زمان های مختلف فصل پاییز نشان داد که دینامیسم جمعیت لاروها در تاریخ های مختلف نمونه برداری فاقد اختلاف معنی دار بود. همچنین مقایسه میانگین اثر متقابل «تاریخ نمونه برداری × واریته» روی انبوهی جمعیت لاروهای زمستانگذران نشان داد که هیچ اختلاف معنی داری وجود ندارد. با توجه به نتایج این پژوهش، اولا رقم نعمت به دلیل وجود تراکم پایینی از لاروهای زمستانگذران روی آن می تواند جزو ارقام مقاوم محسوب گردد. ثانیا لاروهای زمستانگذران بعد از پیدا کردن میزبان مناسب جهت زمستانگذرانی، جابجایی بسیار اندکی به سمت سایر میزبان ها خواهند داشت که به همین دلیل در تاریخ های مختلف نمونه برداری نوسانات چندانی در تراکم جمعیت آنها مشاهده نگردید. در این پژوهش، علاوه بر بررسی تغییرات جمعیت، تعدادی از دشمنان طبیعی لاروهای زمستان گذران کرم ساقه خوار برنج در منطقه ی آمل مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده، سوسک های شکارگر متعددی از خانواده های Carabidae و Staphylinidae و نیز تعدادی زنبور و مگس پارازیتوئید از خانواده های Braconidae، Ichneumpnidae، Sarcophagidae و Phoridae شناسایی شدند که در کاهش تراکم جمعیت لاروهای زمستان گذران نقش داشتند. واژه های کلیدی: تغییرات جمعیت، لاروهای زمستانگذران، کرم ساقه خوار برنج، شالیزار، مازندران، شکارگران، پارازیتوئیدها