محبوبه حسینی برزی - دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، تهران، ایران
ریحانه علی نژاد کردی - دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، تهران، ایران
هرمز قلاوند - شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، اداره زمین شناسی بنیانی، اهواز، ایران

        سازند پابده از نهشته­های ابتدای ترشیری در زون زمین­ساختی زاگرس است که در این مطالعه، علاوه بر بررسی کانیهای رسی این سازند در توالی چینه­ای، نتایج مرتبط با کانی رسی در این نهشته­ها در دو زیر زون فروافتادگی دزفول شمالی (برش سطحی در مقطع تیپ) و میانی (برشهای زیر سطحی)  مقایسه شده است. با کلسیم سنجی نمونه­های سازند پابده در برش تیپ این سازند، واقع در تنگ پابده، تفکیک لایه­های مارن شیلی و مارنی سازند انجام شد. تصاویر میکروسکوپ الکترونی(SEM) نمونه­های انتخابی از این نهشته­ها، حاکی از وجود کانی رسی کلریت با ساختار مشخص و از منشا دیاژنزی (حاصل تبدیل ایلیت به کلریت) است و احتمال وجود دیگر کانیهای رسی (همچنین کلریت) با منشا تخریبی نیز وجود دارد. تجزیه پراش پرتو ایکس (XRD) و تجزیه و تحلیل کیفی داده­ها، نوع کانی رسی را در مارنهای شیلی این سازند، مونت­موریلونیت، ایلیت و کلریت نشان می­دهد. همچنین تجزیه و تحلیل نیمه­کمی این داده­ها حاکی از روند کلی کاهش میزان رس، کاهش مونت­موریلونیت و افزایش ایلیت و کلریت به سمت بالای این سازند است. با توجه به منشا تخریبی دو کانی مونت موریلونیت و ایلیت در سازند پابده، روند کانیهای ذکر شده، همراه با روند کلی کاهش میزان رس سازند، می­تواند بیانگر سرد شدن تدریجی آب­وهوا و کم ژرفا شدن حوضه در هنگام نهشت رسوبات سازند پابده به سمت بالای این سازند باشد. همچنین، نبود کانی مونت­موریلونیت در بالا­ترین نمونه انتخابی و فراوانی غالب ایلیت در این نمونه، می­تواند در ارتباط با فاز کوهزایی پیرنه زون فروافتادگی دزفول شمالی باشد. از سوی دیگر، تعیین کانی رسی در دو  برش زیر سطحی میدان نفتی کوپال (چاههای شماره ۱۲ و ۳۸)، با استفاده از نمودارهای چاه­پیمایی NGS (پیکهای Th,K و Th/K )، حاکی از وجود کانی رسی مونت موریلونیت و ایلیت است. روند کانی رسی و درصد شیل در این چاهها، بیانگر روند کم و بیش ثابتی است که تنها در بخشهای انتهایی سازند افزایش چشمگیری نشان می­دهد. این افزایش همراه با وجود بیشینه مشخصی از اورانیم در نمودارهای چاه­پیمایی، می­تواند در ارتباط با عملکرد فاز کوهزایی پیرنه در زون فروافتادگی دزفول میانی باشد.

کانی رسی, سازند پابده, تجزیه کلسیم سنجی, تجزیه پراش پرتو ایکس (XRD), میکروسکوپ الکترونی (SEM), نمودار پرتوزایی گامای طبیعی (NGS)