یافته های نوین پارینه لرزه شناختی در پهنه همپوشانی قطعه های شمال باختری و جنوب خاوری گسل شمال تبریز (شمال باختر ایران)

شهر تبریز به عنوان یک مرکز مهم جمعیتی در شمال باختر ایران، در نزدیکی گسل شمال تبریز با درازای نزدیک به ۱۵۰ کیلومتر، قرار دارد. این گسل راستالغز راست گرد، متشکل از دو قطعه گسلی اصلی است که این دو، با الگوی راست پله نسبت به هم آرایش یافته اند. در پهنه همپوشانی شکل گرفته در میان دو قطعه گسلی یاد شده، جنبش های راست گرد جوان مسبب پدیداری حوضه ای کششی شده اند.کرانه های این حوضه، با افشانه ها و شاخه های گسلی به هم پیونددهنده این دو قطعه گسلی انطباق یافته اند. رخداد زمین لرزه های تاریخی شدید در گستره تبریز شاهدی بر جنبایی گسل شمال تبریز از نظر لرزه ای است. از این میان دست کم دو زمین لرزه ویرانگر سال های ۱۷۲۱ (Ms ۷.۳) و ۱۷۸۰ (Ms ۷.۴) میلادی را به گسل شمال تبریز نسبت می دهند. پس از زمین لرزه ۱۷۸۰ میلادی، این گسل تا به امروز هیچ رویداد لرزه ای بزرگی را تجربه نکرده است. در طی دهه های اخیر، با بهره گیری از بررسی های پارینه لرزه شناختی سعی بر شناسایی شمار بیشتری از زمین لرزه های کهن شده است. از آن جا که مطالعات پارینه لرزه شناختی صورت گرفته در گستره تبریز تاکنون بر روی قطعات شمال باختری و جنوب خاوری گسل شمال تبریز متمرکز بوده، در این پژوهش تلاش  بر آن است تا پهنه همپوشانی قطعات گسلی یاد شده را مورد مطالعات پارینه لرزه شناختی قرار دهیم. از این رو با مطالعه عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای و بررسی های صحرایی، ساختگاه مناسبی برای حفر ترانشه پارینه لرزه شناختی در ۶ کیلومتری شمال باختر تبریز (بر روی یکی از شاخه های جوان گسلی پهنه همپوشانی قطعات شمال باختری و جنوب خاوری گسل شمال تبریز)، مکان یابی شد. در ادامه، با حفر ترانشه ای عمود بر راستای افراز گسلی و تمرکز بررسی های پارینه لرزه شناختی در آن، آثار دست کم دو رویداد مهلرزه ای شناسایی شد.  

Keywords:

شمال باختر ایران , گسل شمال تبریز , پارینه لرزه شناسی , پهنه همپوشانی , افشانه های گسلی