وحیده علیزاده - ۱کارشناس ارشد، پژوهشکده علومزمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران.
مرتضی مومنزاده - استادیار، پژوهشکده علومزمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران.
محمدهاشم امامی - دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، تهران، ایران.

کانیسازی مس ورزگ در سنگهای آتشفشانی صورت گرفته است که طبق نقشه ۱:۱۰۰۰۰۰ قائن به پالئوسن- ائوسنزیرین نسبت داده شده است. سنگ های آتشفشانی زیردریایی محدوده مورد پژوهش بهدو حالت گدازه و آذرآواری دیده می شوند. سنگهای آتشفشانی یاده شده بر پایه مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی قابل تفکیک به آندزیت،              آندزیت- بازالت، بازالت و رخنمونهای کوچکی از آذرآواریها بهصورت توف هستند. ماهیت این سنگهای آتشفشانی، قلیایی است که از نظر جایگاه زمین ساختی، در موقعیت بازالتهای درونصفحهای قرار میگیرند. کانیسازی از نظر بافتی، بهصورت رگه- رگچه، افشان و پرکننده آمیگدالها است. بر اساس مطالعات کانه نگاری کانیهای اصلی مس شامل: کالکوسیت، بتاکالکوسیت، بورنیت، کوولیت، دیژنیت و بهندرت مس طبیعی است. از بین این کانیها، کالکوسیت بیشترین فراوانی را دارد. در بیشتر موارد همرشدی بین کانههای مس دیده میشود. این همرشدی به ویژه بین کانیهای کالکوسیت و کالکوسیتبتا آشکارتر است. عنصر نقره، بهعنوان فاز فرعی (پاراژنز عنصری مس) در این کانسار معرفی شده است. این در حالی است که نقره، فاز مستقلی تشکیل نداده و در شبکه کالکوسیت، جایگزین عنصر مس شده است. مطالعه میانبارهای سیال بر روی سیال های به دام افتاده در کانی کوارتز انجام شده است. دمای همگنشدگی در میانبارهای سیال، به طور متوسط ۲۳۰تا۲۵۰ درجه سانتی گراد است. درجه شوری محاسبهشده در این سیال ها، ۵تا ۶ درصد وزنی نمک طعام است. بنابراین براساس ویژگیهای شناسایی شده، کانسار مس ورزگ قابل مقایسه با کانسارهای مس نوع مانتو و کانسارهای مس نوع Volcanic redbed است که به ‍تازگی این دو نوع کانسار، مترادف خوانده میشوند.

ورزگ, مس, کالکوسیت, نقره, میانبار سیال, کانسار مس نوع مانتو, کانسار مس در طبقات سرخ آتشفشانی