بررسی کانی های خاکی کمیاب در کانسار مگنتیت-آپاتیت اسفوردی، ناحیه بافق

کانسار مگنتیت-آپاتیت اسفوردی در ۳۵ کیلومتری شمال خاور شهر بافق واقع شده است. ناحیه معدنی بافق  که در برگیرنده بیش از ۴۵ کانسار و بی هنجاری آهن و تعدادی کانسار و بی هنجاری روی و سرب سولفیدی، منگنز و اورانیم است،  در حدفاصل بین دو گسل کوهبنان در خاور و بافق- پشت بادام در باختر قرار گرفته است. کانسنگ ها در یک مجموعه آتشفشانی- رسوبی متعلق به پرکامبرین بالایی-کامبرین تشکیل شده اند. این مجموعه که به وسیله توده های نفوذی اسیدی و دایک های بازی قطع شده  شامل توف های اسیدی، کربنات ها، شیل و ماسه سنگ می شود و تحت تاثیر دگرگونی ناحیه ای و مجاورتی و دگرسانی گرمابی  قرار گرفته اند. کانسنگ مگنتیت - آپاتیت  اسفوردی برروی توف های اسیدی و نزدیک به افق کربناتی تشکیل شده است. این کانسار نسبت به دیگر کانسارهای آهن در ناحیه بافق دارای بیشترین مقدار فسفر و عناصر خاکی کمیاب است. کانی های رایج در اسفوردی عمدتا شامل اکسیدهای آهن، آپاتیت، اکتینولیت، دیوپسید، تالک، آندرادیت، فلدسپار ها، کوارتز و کربنات ها می شود.کانی های خاکی کمیاب ارتباط نزدیکی با آپاتیت دارند و معمولا در حاشیه دانه های آپاتیت، در رگه ها و رگچه ها تشکیل شده اند. این مقاله ضمن شناسایی و تعیین ترکیب شیمیایی کانی های کمیاب، اطلاعات مقدماتی از ترکیب کانی ها و زمین شناسی کانسار را ارائه می دهد. کانی های دارای REE در کانسار اسفوردی متعلق به گروه های فسفات، سیلیکات و فلوئوروکربنات هستند. کانی های خاکی کمیاب، به شدت از  Ce, La, Nd و Pr غنی هستند. با این که مقدار REE در آپاتیت ناچیز است اما به دلیل فراوانی زیاد آپاتیت، بخش اعظم REE همراه با آپاتیت است و افق های غنی از آپاتیت دارای عیار بالایی از REEهستند.  مجموعه کانی های متاسوماتیک، بلورهای یکسر آپاتیت و انواع رگچه ها و رگه های کانی سازی شده نشان می دهند که محلول های گرمابی دست کم در مراحل پایانی در کانسار اسفوردی فعال بوده اند.

Keywords:

آپاتیت , کانی های خاکی کمیاب , محلول های گرمابی , اسفوردی , بافق , ایران