ماهیت علم جغرافیا

بی گمان جغرافیا یکی از کاربردی ترین علوم در جهان امروز و در عین حال منزوی و تا حدی ناشناخته در کشور ما تلقی می شود. ذهنیت و شناخت اکثریت مردم نسبت به این علم درحد تعاریف و ماهیت صرفا توصیفی مربوط به قرون ۱۷ میلادی و پیش از آن می باشد. بسیاری از مردم حتی بدیهی ترین و ابتدایی ترین تعریف جغرافیا را نمی دانند، این در حالی است که جغرافیا با زندگی مردم عجین است، عمری به درازای عمر بشر دارد و به تعبیری جغرافیا دانش زندگی است . واژه جغرافیا در اذهان بسیاری از مردم کشورمان به اشتباه مترادف با نام کوهها، رودها، پایتخت ها، نژادهاو... و بعضا در سطحی بالاتر با شناخت وضعیت اقلیمی همراه شده است . این امر به گونه ای است که به محض برخورد با هر تحصیل کرده ای در این رشته، گویا با یک بانک اطلاعاتی و یا دایره المعارف عمومی حجیمی روبرو شده اند که دارای ظرفیت بالایی از نام مکانها و عوارض طبیعی و انسانی است، لذا پاسخگویی به پرسشهایی از این دست را وظیفه و نتیجه علمی هر فارغ التحصیل و یا دانشجوی در حال تحصیل این رشته می دانند.  به اعتقاد نگارنده در پیدایش و بروز چنین نگرش اشتباهی به جغرافیا نه تنها کارشناسان و متخصصین این رشته به دلیل عدم ارائه آگاهی عمومی مقصرند، بلکه رسانه های گروهی نیز علیرغم پخش برنامه هایی متنوع و بعضا برخوردار از ماهیتی جغرافیایی که هر یک در زیرمجموعه یکی از گرایشات این رشته علمی قرار می گیرد، از بیان چنین موضوعی آگاهانه یا ناآگاهانه اجتناب می ورزند. در این مجال سعی بر آنست تا ضمن بیان مختصری از تحولات تاریخی صورت گرفته درتعریف و ماهیت علم جغرافیا از آغاز تا به امروز، با ذکر شاخه های متنوع رشته مذکور در کشورهای اروپایی و امریکایی و نیز در کشورمان ایران، اهمیت و جایگاه امروزین جغرافیای کاربردی را در بین مجموعه علوم طبیعی و انسانی تاحدودی روشن نمود.