علی کنعانیان - دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران
فاطمه سرجوقیان - دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
جمشید احمدیان - گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

توده نفوذی کوه دم بخشی از سنگ های ائوسن بالایی ایران مرکزی محسوب می شود. بر اساس اندیس رنگی این توده نفوذی به دو واحد اسیدی و حدواسط- مافیک قابل تقسیم است. واحد اسیدی دارای ترکیب سنگ شناسی مونزوگرانیت،گرانودیوریت، کوارتزمونزونیت و کوارتزمونزودیوریت است. در حالی که، واحد مافیک- حدواسط از مجموعه سنگ شناسی گابرو، دیوریت، کوارتز دیوریت، مونزودیوریت و مونزونیت تشکیل شده است. در واحد اسیدی حضور انکلاو های میکروگرانولار مافیک با ترکیب دیوریت، کوارتزدیوریت، مونزودیوریت و کوارتز مونزودیوریت به شکل آشکاری خودنمایی می کند. براساس داده های ژئوشیمیایی، فرایندهای اختلاط/ آمیختگی ماگمایی و تفریق بلوری نقش مهمی در تحول ماگمایی ناحیه دارند. همچنین توده نفوذی کوه دم میزان پایینی از عناصر TiO۲ و ‍P۲O۵ همراه با نسبت پایین Nb/Zr را نشان می دهد که این موارد از ویژگی های سنگ های آذرین حاشیه فعال قاره ای به شمار می آید. نسبت های ایزوتوپی Sr و Nd  نشان دهنده آن است که این نسبت ها نه شبیه به ماگمای مشتق از پوسته و نه معادل با ماگمای مشتق از گوشته است، بلکه حد میانی ماگماهای پوسته ای و گوشته ای است. ماگمای تشکیل دهنده انکلاو از نظر ترکیب ایزوتوپی به سوی ماهیت گوشته ای و ماگمای اسیدی ماهیت پوسته ای را نشان می دهد و توده نفوذی حد واسط- مافیک نسبت ایزوتوپی کم و بیش میان آنها  را دارد. این نتایج همراه با مطالعات صحرایی و سنگ نگاری، گواه فرایند اختلاط/ آمیختگی ماگمایی در توده نفوذی مورد نظر است و می توان گفت که ماگمای سازنده انکلاو احتمالا از گوشته بالایی حاصل و پس از استقرار در پوسته باعث گرم شدن سنگ های پوسته و ذوب بخشی پوسته زیرین می شود و بر اثر اختلاط مواد مذاب گوشته ای و پوسته ای، ماگمای مافیک تا حدواسط حاصل می شود.  

توده نفوذی کوه دم, اختلاط/آمیختگی ماگمایی, ژئوشیمی ایزوتوپی, انکلاو میکروگرانولار, اردستان