لیلا نجارکریمی - آموزش و پرورش شهرستان چالوس، کارشناس ارشد برنامه ریزی درسی
مصطفی صفری - آموزش و پرورش شهرستان جویبار، دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه مازندران

کتاب درسی، مجموعه ای از دانش ها، بینش ها و مهارت ها را در دانش آموز به وجود می آورد که یکی از این شاخص های مهم در این مورد، پرورش و تقویت مهارت تفکر انتقادی در شاگرد است. به لحاظ این اهمیت بر آن شدیم تا در پژوهش حاضر به بررسی جایگاه تفکر نقادانه در کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم ابتدایی بپردازیم. روش تحقیق در این پژوهش کیفی توصیفی از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم ابتدایی در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بوده و واحد مطالعه، تحلیل و بررسی تمرین ها، تکالیف و فعالیت های مندرج در این کتاب درسی می باشد. نتایج به دست آمده بر اساس مراحل و شاخص های الگوی تفکر نقادانه نشان می دهد که فعالیت های موجود در کتاب مطالعات اجتماعی پایه پنجم ابتدایی، به طور مناسب بین مراحل و شاخص های تفکر نقادانه توزیع نشده و تعادل مناسبی بین این مراحل در فعالیت ها مشاهده نمی شود که از مولفین انتظار می رود درصدد رفع این مسئله برآیند.

تحلیل محتوا، مطالعات اجتماعی، پنجم ابتدایی، تفکر نقادانه