تهیه مدل ریاضی آبخوان دشت چالدران و بررسی جنبه های مدیریتی آن

دشت چالدران در منتهی‌الیه شمال‌غرب ایران، همجوار با کشور ترکیه و در فاصله ۸۰ کیلومتری جنوب‌غربی شهرستان ماکو واقع شده است. منابع آب زیرزمینی این دشت از نظر کیفی و کمی از وضعیت مطلوبی برخوردار می‌باشد. لذا به منظور مطالعه دقیق آبخوان و بهره‌برداری بهینه از منابع آب زیرزمینی ، در راستای حفظ وضعیت مطلوب کمی و کیفی آن، مدل ریاضی آبخوان به عنوان ابزاری کارآمد و باصرفه تهیه گردید. در همین راستا به منظور مطالعات کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی، ابتدا کلیه اطلاعات هواشناسی، هیدرولوژی، هیدروژئولوژی، ژئوفیزیک و زمین‌شناسی جمع‌آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سپس با استفاده از این داده‌ها مدل ریاضی آبخوان توسط نرم‌افزار Visual Modflow تهیه و مدل طی یک دوره زمانی یکساله(سال آبی۸۲-۸۱) با در نظر گرفتن چهار پریود و ۱۲ گام زمانی اجرا و کالیبره گردید.

پس از واسنجی مدل برای شرایط ماندگار و غیر ماندگار، نتایج حاصله مورد آنالیز حساسیت قرار گرفت. واسنجی اولیه مدل نشان داد که مدل می‌تواند شرایط طبیعی آبخوان را شبیه‌سازی کند ولی این مهم در مرحله صحت‌سنجی(صحت‌سنجی مدل برای سال آبی۸۳-۸۲) مدل مشاهده نگردید. دلیل اصلی عدم مقبولیت مدل، عدم قطعیت داده‌های ورودی تشخیص داده شد. به همین جهت راهکارهایی از جمله محاسبه T از طریق داده‌های ظرفیت ویژه و ژئوفیزیک، محاسبه S از روش بیلان جزء به جزء و اصلاح شرایط مرزی برای مقابله با عدم قطعیت مدل انجام شد. پس از اعمال اصلاحات لازم، مدل واسنجی و صحت‌سنجی گردید. صحت‌سنجی مجدد مدل نشان داد که مدل می‌تواند شرایط طبیعی آبخوان را شبیه‌سازی کند لذا از این مدل می‌توان به عنوان ابزار مدیریتی آبخوان استفاده کرد.

Keywords:

مدل ریاضی , مدل تفهیمی , کالیبراسیون , صحت سنجی , شرایط مرزی