رفتار ژئوشیمیایی روی، پتاسیم و سدیم موجود در خاک، در برابر باران های اسیدی مرتبط با کارخانه ذوب مس سرچشمه، رفسنجان

چندین دوره اندازه­گیری pH باران در مناطق مجاور کارخانه ذوب مس سرچشمه کرمان در  پاییز ۸۴ تا بهار ۸۶ ، وقوع بارش اسیدی در این مناطق را نشان داد که به نظرمی­رسد علت آن خروج حجم زیاد گاز  SO۲ از دودکش های کارخانه باشد. این مقاله به اثر این بارش ها بر وضعیت سه عنصر سدیم، پتاسیم و روی موجود درخاک های منطقه (خاک های نابالغ)، می پردازد. به این منظور، عملیات آزمایشگاهی شبیه­سازی باران اسیدی بر روی ستون های دست نخورده خاک (۵۰ سانتی متر طول و ۶ سانتی متر قطر) با محلول های اسیدی با ۶/۵ =pH، ۱/۴ و ۱/۳ صورت گرفت. میانگین بارندگی سالانه منطقه (mm۳۷۰) به مدت ۳۱ روز بر روی ۱۲ ستون خاک برداشت شده از ۴ نقطه در اطراف کارخانه ریخته شد. زهاب خارج شده، از انتهای ستون های خاک جمع­آوری و پس از تجزیه شیمیایی مقدار عناصر مورد نظر در آن تعیین شد. ضمن اینکه پس از عصاره­گیری های خاص از خاک های مورد آزمایش، مقدار سدیم و پتاسیم تبادل پذیر و محلول، مقدار قابل جذب و محلول عنصر روی، همچنین میزان اسیدیته، ظرفیت تبادل کاتیونی و مقدار آهک خاک در ۳ عمق ۱۵-۰، ۳۰-۱۵و ۵۰-۳۰ سانتی متر مورد سنجش قرار گرفت و با مقدار این پارامترها قبل از عملیات شبیه­سازی مقایسه گردید. نتایج حاصل نشان داد که مقدار  به نسبت زیاد آهک موجود در خاک های منطقه اثر بارش های اسیدی را کاهش می­دهد. با این وجود،  باران های اسیدی علاوه بر شستن بخشی از این عناصر، مقادیر سدیم و پتاسیم تبادلی را کاهش می­دهند؛ درحالی که موجب افزایش شکل انحلال پذیر این فلزها  می­شوند. همچنین مشخص شد که مقدار حل شده و قابل جذب عنصر روی در خاک های مورد آزمایش در نتیجه تاثیر باران های اسیدی افزایش می­یابد.

Keywords:

سرچشمه , باران اسیدی , سدیم و پتاسیم تبادل پذیر , روی حل شده و قابل جذب