بهروز مهری - گروه اکتشافات فلزی، معاونت اکتشافات معدنی، سازمان زمین شناسی، تهران، ایران.
ابراهیم راستاد - گروه زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
فرج الله فیاضی - گروه زمین شناسی، دانشگاه تربیت معلم، تهران، ایران.

کانسار سرب- نقره (روی ) خانجار (رشم) در جنوب دامغان، یکی از کانسارهای لایه کران (استراتاباند) توالی کربناتی کرتاسه بالایی در ایران مرکزی است. ماده معدنی در این کانسار با دو ژئومتری رخنمون دارد : ۱- عدسی هایی از ماده معدنی که همخوان با لایه بندی است و ماده معدنی در آن با بافت لامینه و به صورت دانه پراکنده در متن میکریت مشاهده می شود. ماده معدنی با این ژئومتری در سه افق در رخساره های کانه دار سنگ آهک ریفی قرار دارد. بیشترین فعالیت های معدنی در افق I که در قاعده واحد K۲b قرار دارد، صورت گرفته است. ۲- انباشتی از مواد معدنی که فضای خالی و شکستگی ها و گسل ها را پر کرده است. شکستگی ها در طول روند خود در بخش هایی غنی از ماده معدنی هستند که رخساره های کانه دار را قطع کرده اند. در کانسار خانجار، سه رخساره کانه دار تشخیص داده شده است : ۱) رخساره آهک سیلیسی که کانه های اصلی آن گالن، اسفالریت و پیریت است. کالکوپیریت به مقدار جزئی در این رخساره مشاهده می شود. ۲) رخساره مولوسکا، اکینودرم وکستون با مقدار کم کانه های گالن و اسفالریت. ۳) رخساره سنگ آهک  رودیست دار با مقدار زیاد کانه گالن. به طور عمده پرکننده فضای خالی بوده و اندازه بلورها از متوسط تا درشت تغییر می کند. کانی شناسی و همبود(پاراژنز) کانه ای در هر دو نوع عدسی شکل و پرکننده فضای خالی مشابه هم بوده و شامل گالن، اسفالریت، پیریت،کالکوپیریت، تترائدریت و باریت است. مقدار نقره در کانسار خانجار بالا (یک کیلو گرم در تن در کنسانتره ماده معدنی) است و کانی حامل آن تترائدریت است. مطالعه میکروترمومتری و تعیین درجه شوری سیال های کانه ساز در ادخال های دو فازه مایع وگاز موجود در دولومیت زین اسبی و اسفالریت نشانگر آن است که میانگین درجه حرارت ۵ ± ۱۹۵ و شوری سیال ها از ۱۸ تا ۲۳ درصد معادل درصد وزنی کلرید سدیم (NaCl) تغییر می کند. مشاهدات صحرایی، ژئومتری، بافت ماده معدنی، ژئوشیمی، مطالعه میانبارهای سیال و همبود کانه ها، حاکی از آن است که کانسار خانجار یک ذخیره MVT است که تشکیل و تمرکز آن از مرحله دیاژنتیک تا اپی ژنتیک صورت گرفته است.

کانسار سرب- نقره (روی), توالی کربناته کرتاسه بالایی, رخساره های کانه دار, MVT, خانجار, جنوب دامغان