هدایت بهنام پور - گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
محمدکریم یوسف جمالی - استاد گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
سهیلا ترابی فارسانی - گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد ، ایران

اوضاع داخلی ایران پس از قتل نادرشاه به گونه ای پیش رفت که کمپانی های اروپایی می توانستند در تحولات سیاسی و اقتصادی ایران موثر باشند. اما شرایطی پیش آمد که تنها کمپانی هندشرقی انگلیس به عنوان موثرترین نیروی اروپایی در خلیج فارس باقی ماند. زیرا هلندیان توسط میرمهنا از جزیره خارک اخراج و دیگر حضوری موثر در منطقه نداشتند و فرانسویان نیز در برقراری رابطه با دولت کریمخان، ناموفق بودند. برخوردهای میان مدعیان قدرت در ایران، بروز شورش های متعدد خوانین داخلی و روسای قبایل کرانه های خلیج فارس، عدم حضور موثر دولت زند در خلیج فارس به علت نداشتن نیروی دریایی، ضعف اقتصاد و بازرگانی ایران به لحاظ تولید داخلی، کمبود پشتوانه مالی در تجارت خارجی و کمبود وسایل حمل و نقل دریایی از عوامل زمینه ساز برای حضور فعال وانحصارگرایانه انگلیسی ها در صحنه سیاسی و تجاری خلیج فارس در آن دوره بودند. یافته های پژوهش نیز بیانگر آن است که شرکت انگلیسی در راستای محدود کردن نقش ایران و افزایش میزان نفوذ و قدرت خود در خلیج فارس تلاش می نمود.

ایران, خلیج فارس, کریم خان زند, کمپانی هند شرقی انگلیس