عبدالرضا چارئی - استادیار دانشکده هنر دانشگاه شاهد
حسین بهروزی پور(نویسنده مسئول) - دانشجوی دکترای تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه شاهد
فرهاد بردباری - دانشجوی دکترای پژوهش هنر دانشگاه شاهد

هنر مقدس، هنری است که با ساحت قدسی و متعالی دین، در ارتباطی تنگاتنگ است. هنر خوشنویسی به عنوان هنری مقدس در دین اسلام، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به اعتقاد اصحاب سنت گرا امر قدسی در هنرهای اسلامی به واسطه ارتباط انسان با خداوند متعال، نمود پیدا می کند که این پیدایش امر قدسی در هنر خوشنویسی اسلامی، خود به واسطه ساحت درونی و اندیشه عرفانی و اسلامی هنرمند خوشنویس، تجلی پیدا می کند. شناخت این امر مستلزم تامل در چگونگی اثبات جایگاه این هنر به عنوان هنری تجریدی قدسی است که توانسته کلام خدا را در صورت و محتوی، متجلی کند. سوال این است: خوشنویسی اسلامی به عنوان هنری مقدس، چه پیامدها و نتایجی را در بین هنرهای اسلامی در جهان اسلام به دنبال داشته است؟ این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی صورت گرفته و روش گردآوری داده ها اسنادی(کتابخانه ای) است. هدف این پژوهش، ارزیابی و تحلیل نظریات و دیدگاه های این دو اندیشمند سنت گرا تیتوس بورکهارت و سید حسین نصر در رابطه با قداست هنر خوشنویسی در جهان اسلام و تبیین نتایج و پیامدهایی است که خوشنویسی اسلامی به عنوان هنری مقدس در بین هنرهای اسلامی داشته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که چون ذات هنر خوشنویسی اسلامی با کلام و وحی الهی مناسبت داشته، بنابراین رموز نمادین ذات قدسی حق در حروف خوشنویسی باعث پیشرفت خوشنویسی اسلامی و بوجود آمدن سبک های مختلف خوشنویسی بر ابنیه و در کتب مقدس شده و همچنین به دلیل ادغام شدن با دیگر هنرهای تزینی اسلامی، باعث رشد و توسعه آنها شده است. خوشنویسی اسلامی به دلیل کتابت آیات الهی هم در کتاب قرآن کریم و هم بر پهنه کتیبه های مساجد، علاوه بر تجلی ذات قدسی خدا، عامل مهمی در جهت تبلیغ مذهب اسلام و همچنین اندیشه های مذهبی حاکمان اسلامی بوده و درنتیجه مشروعیت حاکمان اسلامی را نیز در نظر مردم سبب می شد.

خوشنویسی اسلامی, سنت گرایان, هنر مقدس. پیامد, بورکهارت, سیدحسین نصر