محمدباقر خزائیلی نجف آبادی - استاد یار، گروه معارف، دانشگاه صنعتی اصفهان

عصر صفوی با تحولات انقلاب علمی اروپا از کوپرنیک تا نیوتن تقریبا منطبق است. در این دوره با وجود آنکه اروپائیان زیادی در قالب نمایندگان دولتی، تاجر، میسیونرهای مذهبی و جهانگرد به ایران رهسپار شدند؛ اما گفتمان علمی بین اروپائیان و دانشمندان ایران صورت نگرفت. این پژوهش در پی پاسخ به چرایی این موضوع است. برای پاسخ به این پرسش به نظر می­رسد که حدود ۱۵۰ سال ابتدای دوره صفوی که مقارن با دهه های آغازین قرن هفدهم میلادی از یک سو برخی از مهم ترین نظریه های علمی جدید حتی در اروپا مورد قبول همگان نبود. از سوی دیگر نیز اروپائیانی که به ایران سفر کردند بعضا با اطلاع از ظرفیت­های علمی و فرهنگی به ایران می­آمدند و الزاما از جزئیات فنی و دستاوردهای جدید علمی غرب اطلاعی نداشتند. همچنین از لحاظ دانش فنی، زبان و دغدغه های علمی سطح یکسانی میان ایرانیان و اروپائیان وجود نداشت و این مسئله سبب شد که گفتمان علمی فیمابین ایران عصر صفوی و اروپا برقرار نگردد. نوشتار حاضر بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه­ای به بررسی موضوع بپردازد.

عصر صفوی, گفتمان علمی, اروپا, ایران