مجتبی گراوند - استادیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان

فتوت و جوانمردی در قرون نخستین اسلامی، تبارشناسی فکری و ایدئولوژی ویژه ای دارد که بنا بر مقتضیات زمان و مکان، از تحول معنایی و گفتمان های متعددی برخوردار است. کارکرد و نوع فعالیت های اهل فتوت، به طوردقیق مشخص نیست. این مسئله، فهم ماهیت حقیقی آن را دشوار ساخته، اختلاف نظر مورخان و پژوهشگران را در مورد اهداف و مقاصد آنها در پی آورده است. ازاین رو، مقاله بر مبنای این سوال اصلی سامان یافته است که علل و دلایل تداوم و گسترش فرهنگ فتوت و جوانمردی در قرون نخستین اسلامی چه بود؟ از یافته های پژوهش، چنین به دست می آید که با وجود اینکه فتوت و جوانمردی، ریشه و نشانه هایی در تاریخ پیش از اسلام دارد، ولی در عصر اسلامی، بنا به علل و دلایلی همچون اهتمام دین اسلام به فرهنگ فتوت و جوانمردی، اختلاف طبقاتی، آشفتگی های سیاسی و ارتباط با تصوف، تداوم و گسترش بیشتری یافت. فتوت و جوانمردی در تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تاثیری ژرف از خود به جا گذاشته است و تحلیل آن می تواند گامی مهم در شناخت تاریخ اجتماعی باشد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، تحلیل مبانی نظری فتوت و جوانمردی بر اساس زمینه های تاریخی و اجتماعی آن در مناطق مختلف جهان اسلام است. این مقاله، درصدد است با روش توصیفی تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای به بررسی موضوع بپردازد.

اسلام, فتوت و جوانمردی, جوانمردان, عیاران, شاطران, صعالیک