محمدعلی چلونگر - استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان.
مریم بریحی نژاد - دکتری تخصصی تاریخ اسلام، مدرس دانشگاه پیام نور بندر امام خمینی.

اعراب مسلمان با خروج از شبه جزیره و ورود به مناطق همجوار، از شیوه های معماری موجود در این مناطق شروع به تقلید کردند. آنها توانستند ماهرانه دگرگونی های فراوانی هماهنگ با تعالیم جدیدشان در آن به وجود آورند. در مصر و اندلس مغرب در غرب متصرفات اسلامی، شاهد رواج معماری مسلمانان هستیم. علی رغم اساس قرار دادن معیارها و تعالیم دین اسلام در ساخت بناها، شاهد تفاوت معماری اسلامی در دنیای اسلام می باشیم. معماری هر ناحیه ای از نواحی دنیای اسلام، با شماری از ویژگی های خود متمایز می گردد. متاسفانه در تاریخ معماری اسلامی، ویژگی های خاص هر ناحیه و علل تفاوت آن از ناحیه دیگر، به درستی تبیین نشده است. ازاین رو، در این مقاله با این سوال روبه رو هستیم که تشابهات، تفاوت ها و تاثیر و تاثرهای متقابل بین معماری قاهره با معماری اندلس مغرب وجود دارد؟ (سوال). معماری قاهره در دوره فاطمیان، بیشترین تاثیرپذیری را از اندلس مغرب داشته است (فرضیه). بررسی تشابهات و تفاوت ها و یا به عبارتی دیگر، مقایسه معماری قاهره با اندلس مغرب، مقصدی است که این مقاله پی می گیرد (هدف). در این نوشتار، سعی بر آن است تا با روش توصیفی تحلیلی مقایسه ای و بر مبنای تحقیقات متقدم و بازسازی های دانشمندان معماری و تا حدودی تحقیقات متاخر، به مقایسه معماری قاهره با معماری اندلس مغرب پرداخته شود (روش). بدون شک، می توان اذعان داشت که تاثیر و تاثراتی مابین معماری قاهره و اندلس مغرب وجود داشت (یافته).

معماری, قاهره, اندلس مغرب, قرن چهارم و پنجم