رهام شرف - استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
امیر جباری - استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
ندا لولویی - دانشجوی ارشد فلسفه اخلاق دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

دیدگاه سوسیالیستی اقتصاد اشتراکی نیز مانند سایر نظریات اقتصادی و سیاسی که بر اساس مبانی فلسفی شکل گرفته اند، تاریخ مصرف نداشته و در هر شرایطی ممکن است به عنوان گزینه ای برای مدیریت جامعه مورد توجه قرار گیرد؛ چنانچه در وضعیت فعلی جهان با توجه به شیوع بیماری کرونا که موجب پدیدارشدن مشکلات اقتصادی شدید، از بین رفتن بسیاری از کسب وکارها و بالارفتن آمار بیکاری شده، برخی از نظریه پردازان بازگشت به روایت هایی از سوسیالیسم را توصیه می کنند. با توجه به این مسئله، هدف ما در این مقاله این است که نظریه اقتصاد اشتراکی را از منظری اخلاقی مورد کندوکاو قرار دهیم و در نهایت، اعتبار آن را از نظرگاه اخلاقی بسنجیم. فردریش هایک و آین رند دو تن از اندیشمندانی هستند که به تحلیل سوسیالیسم و اقتصاد اشتراکی پرداخته اند و پیامدهای اخلاقی این نظریه را بررسی و نقد کرده اند. این دو متفکر در نقد اخلاقی اقتصاد اشتراکی به مولفه هایی چون نقض حقوق و آزادی فردی در سوسیالیسم و همچنین نابودی هویت فردی انسان در این نظریه می پردازند. در این پژوهش جمع آوری داده ها بر مبنای روش کتابخانه ای صورت گرفته و تلاش شده این داده ها تحلیل و ارزیابی شوند. یافته های این تحقیق نمایانگر این مطلب است که رند از منظری عمیق تر و فلسفی تر به نقد مبانی اخلاقی سوسیالیسم و نظریه اقتصاد اشتراکی می پردازد؛ حال آنکه هایک بیشتر به پیامدهای اخلاقی و اجتماعی این دیدگاه در جامعه توجه می کند.

اقتصاد اشتراکی, سوسیالیسم, دیگرگرایی, خودگرایی, آزادی, هویت فردی