محمد عرب مازار یزدی - عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
شهناز مشایخ - دانشجوی دکتری حسابداری

مدل های ارزیابی عملکرد شرکت های سرمایه گذاری که از اواسط دهه ۱۹۶۰ توسعه یافت، در پژوهش های متعددی مورد استفاده قرار گرفت. از سه مدل مطرح شده توسط ویلیام شارپ، جک ترینور و مایکل جنسن، بیشتر پژوهش ها از مدل جنسن که بازده اضافی را به صورت تفاضلی محاسبه مینماید، استفاده کرده اند. بیشتر پژوهش های انجام شده در دنیا نشان میدهد که شرکت های سرمایه گذاری دارای مدیریت فعال (حرفه ای)، غالبا بازده اضافه ای به صورت ناخالص کسب کرده اند. البته این بازده معمولا درصد بااهمیتی نیست و پس از کسر هزینه های عملیاتی، از بین رفته یا منفی میشود. این مقاله نتایج پژوهشی را نشان میدهد که عملکرد پرتفوی بورسی ۱۴ شرکت سرمایه گذاری ایرانی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را در دوره ۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰ بررسی کرده است. پژوهشگر برای محاسبه ریسک و بازده پرتفوی، مدل شارپ و برای سنجش عملکرد از مدل جنسن استفاده کرده است. پژوهش فوق ۸ فرضیه را بررسی میکند. نتایج حاصل از آزمون فرضیات آن نشان میدهد که شرکت های سرمایه گذاری ایرانی به طور متوسط در دوره بررسی ۲۶.۹ درصد بازده اضافی به صورت ناخالص کسب کرده اند. این بازده اضافه پس از کسر هزینه های عملیاتی، بازده خالصی معادل ۲۵.۸ درصد را نشان میدهد که درصدی بااهمیت است. کوتاه تر شده دوره های محاسبه تقریبا نتایج مذکور را تایید مینماید. به طور خلاصه آزمون فرضیات پژوهش نشان داد که مدیریت فعال در شرکت های سرمایه گذاری ایرانی در بخش سرمایه گذاری های داخل بورس بهتر از مدیریت غیرفعال عمل کرده و منجر به کسب بازده اضافه بااهمیتی برای این شرکت ها شده است. البته در این بین شرکت های سرمایه گذاری  که پرتفوی خود را به صورت مالکیتی نگهداری میکردند، عملکردی بسیار بهتر نسبت به شرکت های سرمایه گذاری دارای پتفوی مالی داشتند.